Giám sát, dự báo khí tượng thủy văn chuyên dùng - dự báo dòng chảy đến hồ và diễn biến thủy văn khu vực hồ chứa nước Dầu Tiếng tuần 1 tháng 10 và dự báo nguồn nước phục vụ cấp nước cho sản xuất nông nghiệp trên lưu vực sông sài gòn từ ngày 01-10/10/2

PHẦN 1: GIÁM SÁT, DỰ BÁO KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN CHUYÊN DÙNG – DỰ BÁO DÒNG CHẢY ĐẾN HỒ VÀ DIỄN BIẾN THỦY VĂN KHU VỰC HỒ CHỨA NƯỚC DẦU TIẾNG TUẦN 1 THÁNG 10

I. GIÁM SÁT KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN CHUYÊN DÙNG 

1. Diễn biến mưa trên lưu vực và hạ lưu hồ chứa nước Dầu Tiếng

Khu vực hạ lưu hồ chứa nước Dầu Tiếng, trạm Tân Sơn Hòa mưa phổ biến ở đầu tháng 5, đầu tháng 6, tháng 7, giữa tháng 8 và tháng 9, giá trị mưa ngày lớn nhất đo đạc được là xấp xỉ 91 mm vào ngày 25/5/2021. Tổng lượng mưa tính đến ngày 30/09/2021 là 1.565 mm cao hơn so với trung bình nhiều năm (TBNN) cùng thời điểm (1.444 mm), xu thế chung mưa gia tăng về tần suất và giá trị lũy tích gia tăng vào mùa mưa.

Trên lưu vực hồ chứa nước Dầu Tiếng, trạm Lộc Ninh thuộc tỉnh Bình Phước phía thượng lưu của lưu vực. Mưa xuất hiện phổ biến từ đầu tháng 5 với giá trị mưa ngày ước tính được phổ biến trên 20 mm. Đến tháng 9 lượng mưa có giảm nên giá trị mưa lũy tích thấp hơn so với TBNN; tính đến ngày 30/9/2021 là xấp xỉ 1.550 mm thấp hơn so với TBNN tính đến cùng thời điểm (1.674 mm). Hai trạm phía trung tâm hồ là trạm Tân Hòa 2 và trạm ở hạ lưu hồ là trạm Dầu Tiếng có cùng xu thế với trạm Lộc Ninh, giá trị mưa lũy tích thấp hơn TBNN.

2. Diễn biến thủy văn và vận hành hồ chứa nước  Dầu Tiếng

Về hiện trạng dòng chảy về hồ: tổng lượng dòng chảy về hồ trong tháng 9 ước tính là 426,31 triệu m3, lớn hơn so với năm 2020 (374,65 triệu m3) khoảng 52 triệu m3 và so với TBNN (361,30 triệu m3) khoảng 65 triệu m3. Về lưu lượng dòng chảy chảy về hồ ước tính trong tháng 9 trung bình 170 m3/s với xu thế tăng dần về cuối tháng, giá trị lớn nhất ước tính là 478 m3/s. Đánh giá chung, dòng chảy về hồ năm 2021 lớn hơn so với TBNN và năm 2020.

Về hiện trạng dung tích hồ: dung tích hồ trung bình tháng 9 là 933,93 triệu m3
lớn hơn năm 2020 khoảng 47 triệu m3 và nhỏ hơn năm TBNN khoảng 19 triệu m3. Xu thế dung tích hồ tăng trong tháng 9 qua từ 787,29 triệu m3 ngày 01/9 đạt 1129,48 triệu m3 ngày 30/9/2021. Tính đến ngày 30/9/2021 dung tích hồ chiếm 71% tổng dung tích toàn bộ và chiếm 102% dung tích hữu ích, lớn hơn so với TBNN và năm 2020 cùng thời kỳ.

Về hiện trạng mực nước hồ: mực nước hồ xu thế tăng trong tháng qua, mực nước ngày 30/9/2021 là 22,16 m thấp hơn so với MNDBT là 2,24 m và cao hơn so với TBNN là 0,31 m.

Về điều tiết hồ chứa: tổng lượng xả qua 3 cống về phía hạ lưu phục vụ cấp nước ước tính trong tháng 9 là 60,77 triệu m3 chiếm 14% lượng dòng chảy về hồ. Trong đó, Cống số 1 xả với lưu lượng trung bình lớn nhất là 19,99 m3/s, các Cống còn lại lần lượt là 10,27 m3/s và 2,73 m3/s.

Bảng 1. Mực nước cao nhất trước lũ của hồ chứa nước Dầu Tiếng trong mùa lũ (m)

(*) Thời gian vận hành mùa cạn

Nguồn: Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Đồng Nai (ban hành theo Quyết định Số: 1895/QĐ-TTg ngày 25/12/2019 của Thủ tướng Chính phủ)

        3. Diễn biến thủy văn hạ lưu hồ chứa nước  Dầu Tiếng

Trên sông Sài Gòn: mực nước trên sông Sài Gòn tại hai trạm Dầu Tiếng và Thủ Dầu Một có xu thế giảm trong tuần qua, ảnh hưởng chủ đạo bởi thủy triều. Mực nước tuần qua của hai trạm Thủ Dầu Một và Dầu Tiếng thấp hơn so với năm 2020. So với TBNN, trạm Dầu Tiếng cao hơn và trạm Thủ Dầu Một thấp hơn. Riêng trạm Thủ Dầu Một hiện có mực nước ngang mức báo động 1.

        Trên sông Vàm Cỏ Đông: hai trạm Gò Dầu Hạ và Bến Lức đều có xu thế giảm trong tuần qua và ảnh hưởng chủ đạo bởi diễn biến thủy triều. Giá trị mực nước lớn nhất trạm Gò Dầu Hạ và trạm Bến Lức đều cao hơn so với năm 2020 và thấp hơn so với cấp báo động lũ tại các trạm.

        II. DỰ BÁO KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN CHUYÊN DÙNG 

1. Nhận định thời tiết khu vực Nam Bộ tháng 10/2021

Theo nhận định thời tiết của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc Gia, do ảnh hưởng của gió mùa Tây Nam có cường độ yếu đến trung bình kết hợp với hoạt động của MJO (Dao động Madden – Julian (Madden – Julian Oscillation)) nên các tỉnh phía nam có nhiều ngày có mưa rào và dông.

Trong cả thời kỳ, nhiệt độ tại Nam Bộ phổ biến ở mức xấp xỉ so với TBNN cùng thời kỳ.

Lượng mưa tại hầu hết các khu vực trên cả nước phổ biến cao hơn từ 10-20% so với TBNN cùng thời kỳ.

2. Dự báo lượng mưa khu vực lòng hồ chứa nước Dầu Tiếng

Nguồn mưa dự báo được sử dụng từ kết quả mô hình dự báo mưa toàn cầu. Lượng mưa trên lưu vực hồ chứa nước Dầu Tiếng những ngày tiếp theo biến đổi từ 5-30 mm. Mưa lớn nhất xảy ra vào ngày 01/10/2021 với lượng mưa dự báo trên thượng lưu lưu vực Dầu Tiếng biến đổi từ 10-30 mm.

3. Dự báo dòng chảy đến hồ và diễn biến thủy văn hồ chứa nước Dầu Tiếng

Về dòng chảy đến hồ: dự báo dòng chảy về hồ gia tăng trong tuần tới, với giá trị dòng chảy về hồ trung bình dự báo khoảng 169,00 m3/s, giá trị dòng chảy lớn nhất vào ngày 01/10/2021 dự báo là 201,36 m3/s.

Về diễn biến dung tích và mực nước hồ: diễn biến dung tích và mực nước hồ dự báo gia tăng trong tuần tới, kết quả dự báo chưa xem xét tới điều tiết cấp nước qua cống; dung tích hồ ngày 04/10/2021 dự báo là 1.187,26 triệu m3 tương đương 75% dung tích toàn bộ; trong khi đó mực nước hồ dự báo là 22,49 m thấp hơn so với mực nước dâng bình thường (MNDBT) (24,40 m) là 1,91 m.

Bảng 2. Thông số dự báo hồ chứa nước Dầu Tiếng 5 ngày tiếp theo

        4. Dự báo diễn biến thủy văn hạ lưu hồ chứa nước  Dầu Tiếng

Trên sông Sài Gòn: tại hai trạm Dầu Tiếng và trạm Thủ Dầu Một mực nước lớn nhất dự báo tăng trong tuần tới. Ảnh hưởng diễn biến mực nước chủ đạo từ thủy triều. Giá trị dự báo đến ngày 04/10/2021 tại trạm Dầu Tiếng là 1,10 m và Thủ Dầu Một là 1,28 m thấp hơn so với cấp báo động lũ tại cả hai trạm

Trên sông Vàm Cỏ Đông: xu thế mực nước tương đồng với sông Sài Gòn, mực nước lớn nhất dự báo tăng trong tuần tới do ảnh hưởng của thủy triều. Tại trạm Gò Dầu Hạ mực nước ngày 04/10/2021 dự báo là 0,83m và tại trạm Bến Lức dự báo là 1,09m đều thấp hơn so với cấp báo động lũ tại cả hai trạm.

Thang cảnh báo rủi ro thiên tai:

Bảng 3: Dự báo dòng chảy đến hồ chứa nước Dầu Tiếng - Mực nước hạ du

III. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

Theo đánh giá dòng chảy lũ nhiều năm trên lưu vực hồ chứa nước Dầu Tiếng, thời gian này đi vào thời kỳ giữa mùa lũ trên lưu vực. Vì vậy, dự báo dòng chảy về hồ sẽ có xu hướng gia tăng trong thời gian tới.

Công tác vận hành hồ chứa nước Dầu Tiếng cho tới thời điểm này đảm bảo các thông số hồ chứa phù hợp với Quyết định số 3474/QĐ-BNN-TCTL ngày 01/9/2020 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc ban hành Quy trình vận hành hồ chứa nước Dầu Tiếng và Quyết định số 1920/QĐ-BNN-TCTL ngày 04/5/2021 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phương án tích nước hồ chứa nước Dầu Tiếng năm 2021. Hồ chứa chuẩn bị dung tích đón lũ năm 2021, mực nước hồ thấp hơn khoảng 1,49 m so với quy định trong quy trình vận hành liên hồ chứa theo Quyết định số 1895/QĐ-TTg ngày 25/12/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Đồng Nai.

Dự báo trong những ngày tiếp theo có mưa trên lưu vực hồ chứa nước Dầu Tiếng và hạ lưu hồ chứa nước Dầu Tiếng. Vì vậy, mực nước và dung tích hồ dự báo gia tăng, mực nước hồ dự báo trong trường hợp chưa xem xét điều tiết đến ngày 04/10/2021 là 22,49 m thấp hơn so với MNDBT khoảng 1,91 m. Mực nước tại trạm thủy văn hạ lưu hồ chứa nước Dầu Tiếng trên sông Sài Gòn và sông Vàm Cỏ Đông dự báo tăng trong những ngày tới ảnh hưởng chủ đạo bởi triều, riêng trạm Gò Dầu Hạ dự báo tăng do ảnh hưởng của lũ.

2. Kiến nghị

Hiện nay khu vực Nam Bộ đã vào thời kỳ mùa mưa, dự báo các hình thái thời tiết như bão, áp thấp nhiệt đới sẽ xuất hiện với tần suất cao và có ảnh hưởng tới diễn biến mưa trên lưu vực, cần tiếp tục theo dõi các bản tin dự báo để có những kế hoạch điều tiết phù hợp.

Khuyến nghị Công ty TNHH MTV KTTL Dầu Tiếng – Phước Hòa, các địa phương hạ lưu hồ chứa nước Dầu Tiếng cần tiếp tục theo dõi các bản tin dự báo của Trung tâm dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc Gia, Viện Quy hoạch Thủy lợi Miền Nam để cập nhật tình hình khí tượng và thủy văn nhằm đảm bảo cập nhật thông tin mới nhất để có những biện pháp ứng phó kịp thời trong điều kiện thời tiết xấu.

PHẦN 2. DỰ BÁO NGUỒN NƯỚC PHỤC VỤ CẤP NƯỚC CHO SẢN XUẤT NÔNG NGHIỆP TRÊN LƯU VỰC SÔNG SÀI GÒN TỪ NGÀY 01/10/2021 ĐẾN NGÀY 07/10/2021

Theo Viện Quy hoạch Thủy lợi Miền Nam, trong tuần qua các tỉnh vùng Đông Nam Bộ, phổ biến mưa nhỏ đến mưa vừa, tổng lượng mưa phổ biến trong các ngày 28/9 và 30/9 nhiều nơi xuất hiện mưa to đến rất to. Hiện tại, nguồn nước trong các hồ chứa thủy lợi trung bình đạt 63÷99% dung tích thiết kế (DTTK). Vụ Mùa 2021, tổng diện tích gieo trồng trong công trình thủy lợi toàn vùng (lưu vực sông Đồng Nai, lưu vực sông Sài Gòn, lưu vực sông Bé) là khoảng 85.551 ha (diện tích lúa khoảng 38.452 ha), trong đó, lưu vực sông Sài Gòn có tổng diện tích gieo trồng của 10 hồ chứa là 75.637 ha (lúa 32.843 ha, rau màu 11.632 ha, cây lâu năm 30.715 ha và thủy sản 364 ha), cụ thể như sau:

I. TÌNH HÌNH NGUỒN NƯỚC

1. Tình hình mưa tuần qua và dự báo mưa tuần tới

Theo dự báo mới nhất của Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia (bản tin ngày 14/9/2021), dự báo nhiệt độ mặt nước biển tại khu vực trung tâm Thái Bình Dương (khu vực NINO3.4) có xu hướng giảm thêm và có khả năng chuyển sang trạng thái La Nina từ khoảng tháng 10/2021 và duy trì cường độ yếu cho đến hết năm 2021 với xác suất khoảng 70%, sang đến đầu năm 2022 nhiệt độ mặt nước biển có xu hướng tăng dần nhưng vẫn thấp hơn trung bình nhiều năm (TBNN) và trong trạng thái pha lạnh.

Lượng mưa dự báo: Từ tháng 10-12/2021 tổng lượng mưa (TLM) phổ biến cao hơn từ 10-25%, từ tháng 01-3/2022 TLM có xu hướng mưa cao hơn so với TBNN do có khả năng xuất hiện các đợt mưa trái mùa.

Bảng 4. Tổng hợp lượng mưa tuần, dự báo mưa tại các trạm chính

2. Nguồn nước trong các công trình thủy lợi

Nguồn nước trữ các hồ chứa thủy lợi lưu vực sông Sài Gòn có tổng dung tích hiện tại đạt 71,96% DTTK (tăng 10,00% so với tuần trước). Tỷ lệ dung tích hiện tại cao hơn 9,30% so với năm 2020, thấp hơn 1,96% so với năm 2019 và cao hơn năm 2018 là 15,70%.

Bảng 5. Tổng hợp nguồn nước tại các công trình thủy lợi

II. KHẢ NĂNG CẤP NƯỚC VÀ NHẬN ĐỊNH TÌNH HÌNH HẠN HÁN

1. Khả năng cấp nước của công trình thủy lợi

Kết quả tính toán cân bằng nước dựa vào nguồn nước hiện có tại các công trình thủy lợi cho thấy: 10/10 công trình đáp ứng đủ 100% diện tích tưới.

2. Mức độ rủi ro hạn ở các vùng ngoài công trình thủy lợi

Lượng mưa lũy tích trung bình tại các trạm chính trên địa bàn các tỉnh vùng Đông Nam Bộ từ tháng 12/2020 và mưa dự báo hết tuần sau nhìn chung phổ biến ở mức thấp hơn 8,80% so với TBNN. Khu vực đang trong mùa mưa nên nguy cơ xảy ra hạn hán thiếu nước ở mức thấp.

III. ĐỀ XUẤT, KIẾN NGHỊ

Để bảo đảm cấp nước cho sản xuất nông nghiệp, kiến nghị một số nội dung sau:

- Cần theo dõi chặt chẽ các bản tin Dự báo nguồn nước và xây dựng kế hoạch sử dụng nước phục vụ chỉ đạo điều hành cấp nước cho sản xuất nông nghiệp trên các lưu vực sông vùng Đông Nam Bộ của Viện Quy hoạch Thủy lợi Miền Nam để có giải pháp ứng phó kịp thời.

- Xây dựng phương án phòng, chống lũ, ngập lụt, úng; đề phòng ngập úng cục bộ do mưa, bảo đảm chủ động ứng phó, bảo vệ diện tích sản xuất nông nghiệp.

- Trên cơ sở bản tin dự báo nguồn nước của vùng Đông Nam Bộ, các địa phương cần tiếp tục theo dõi các bản tin dự báo hàng tuần tiếp theo và phản hồi những diễn biến bất thường về thời tiết, kế hoạch sản xuất, quản lý vận hành công trình hồ chứa tới Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn để kịp thời cập nhật tin dự báo.

Trong thời gian tới, Chi cục Thủy lợi sẽ tiếp tục, thường xuyên theo dõi, cập nhật và triển khai bản tin tiếp theo./.

Chi cục Thủy lợi.