GIÁM SÁT, DỰ BÁO KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN CHUYÊN DÙNG - TÍNH TOÁN ĐIỀU TIẾT HỒ CHỨA NƯỚC DẦU TIẾNG VÀ DÒNG CHẢY ĐẾN HỒ CHỨA NƯỚC DẦU TIẾNG - MỰC NƯỚC HẠ DU TUẦN 1 THÁNG 9 (theo Viện Quy hoạch Thủy lợi miền Nam)

​

I. DIỂN BIẾN THỜI TIẾT ĐẾN NGÀY 30/8/2021 

1. Bão và áp thấp nhiệt đới (ATNĐ)

Tính đến thời điểm tháng 8 năm 2021 đã có 04 cơn bão đi vào Biển Đông gồm bão số 1 có tên Choi-wan đi vào Biển Đông vào ngày 3/6/2021, sau đó dịch chuyển lên phía Bắc đi ra ngoài Biển Đông và suy yếu thành áp thấp nhiệt đới. Bão số 2 có tên Koguma đi vào đất liền nước ta và suy yếu thành áp thấp nhiệt đới vào ngày 13/6/2021, khu vực ảnh hưởng trực tiếp các tỉnh từ Thái Bình đến Thanh Hóa gây mưa lớn và xuất hiện giông lốc. Bão số 3 có tên Cempaka đi vào đất liền nước ta ngày 21/7/2021 và suy yếu thành áp thấp nhiệt đới vào ngày  25/7/2021, khu vực ảnh hưởng trực tiếp các tỉnh từ Hòa Bình đến Nghệ An gây mưa lớn và xuất hiện giông lốc. Bão số 4 có tên Lupit hình thành ở phía Đông Bắc Bắc Bộ vào ngày 04/8/2021, di chuyển theo hướng Đông đi qua Trung Quốc, Đài Loan, Nhật Bản, ảnh hưởng trực tiếp đến các vùng đi qua có mưa lớn và xuất hiện giông lốc. Nhận xét, mức độ ảnh hưởng của bốn cơn bão tới khu vực Nam Bộ nói chung và lưu vực hồ Dầu Tiếng nói riêng là không
lớn

2. Diễn biến mưa trên lưu vực và hạ lưu hồ Dầu Tiếng            

Khu vực hạ lưu hồ Dầu Tiếng, trạm Tân Sơn Hòa mưa phổ biến ở đầu tháng 5, đầu tháng 6, tháng 7 và giữa tháng 8, giá trị mưa ngày lớn nhất đo đạc được là xấp xỉ 91 mm vào ngày 25/5/2021. Tổng lượng mưa tính đến ngày 30/08/2021 là 1236 mm cao hơn so với trung bình nhiều năm (TBNN) cùng thời điểm (1111 mm), xu thế chung mưa gia tăng về tần suất và giá trị lũy tích gia tăng vào mùa mưa.

Trên lưu vực hồ Dầu Tiếng, trạm Lộc Ninh thuộc tỉnh Bình Phước phía thượng lưu của lưu vực. Mưa xuất hiện phổ biến từ đầu tháng năm với giá trị mưa ngày ước tính được phổ biến trên 20 mm. Đến tháng 8 lượng mưa có giảm nên giá trị mưa lũy tích thấp hơn so với TBNN; tính đến ngày 30/8/2021 là xấp xỉ 1152 mm thấp hơn so với TBNN tính đến cùng thời điểm (1298 mm). Hai trạm phía trung tâm hồ là trạm Tân Hòa 2 và trạm ở hạ lưu hồ là trạm Dầu Tiếng có cùng xu thế với trạm Lộc Ninh, giá trị mưa lũy tích thấp hơn TBNN.

Về phân bố mưa theo không gian trên lưu vực hồ Dầu Tiếng, tổng quan chung mưa có xu thế tăng dần về phía thượng lưu, cụ thể: phía thượng lưu của lưu vực lượng mưa từ 1100-1200 mm, trong khi đó khu vực trung tâm lưu vực lượng mưa gia tăng từ 1000 đến 1100 mm. Khu vực lòng hồ và phía hạ lưu lượng mưa nhỏ hơn, biến đổi từ 900 đến 1000 mm

II. DIỄN BIẾN THỦY VĂN VÀ VẬN HÀNH HỒ DẦU TIẾNG

Về hiện trạng dòng chảy về hồ: dòng chảy về hồ chứa nước Dầu Tiếng trong tháng 8 ước tính là 165,08 triệu m3, nhỏ hơn so với năm 2020 (172,17 triệu m3) khoảng 7 triệu m3 và nhỏ hơn so với TBNN (248,26 triệu m3) khoảng 83 triệu m3. Về lưu lượng dòng chảy chảy về hồ chứa nước Dầu Tiếng ước tính trong tháng 8 trung bình 66 m3/s với xu thế giảm dần về cuối tháng, giá trị lớn nhất ước tính là 201 m3/s. Đánh giá chung, dòng chảy về hồ năm 2021 nhỏ hơn so với TBNN và xấp xỉ năm 2020.  

Về hiện trạng dung tích hồ: dung tích hồ trung bình tháng 8 là 725,08 triệu m3
nhỏ hơn năm 2020 khoảng 76 triệu m3 và nhỏ hơn năm TBNN khoảng 55 triệu m3. Xu thế dung tích hồ, tăng trong tháng 8 qua từ 683,76 triệu m3 ngày 01/8/2021 đạt 775,39 triệu m3 ngày 30/8/2021. Tính đến ngày 30/8/2021 dung tích hồ chứa nước Dầu Tiếng chiếm 49% tổng dung tích toàn bộ, và chiếm 70% dung tích hữu ích, nhỏ hơn so  với TBNN và năm 2020 cùng thời kỳ .

Về hiện trạng mực nước hồ: mực nước hồ trung bình tháng 8 là 19,39 m thấp hơn so với năm 2020 (20,01 m) và TBNN (19,74 m). Về mặt xu thế, tương tự xu thế dung tích, mực nước hồ xu thế tăng trong tháng qua, mực nước ngày 30/8/2021 là 19,81 m thấp hơn so với MNDBT là 4,59 m, và thấp hơn so với TBNN là 0,45 m.

Về điều tiết hồ chứa: tổng lượng xả qua 3 cống về phía hạ lưu phục vụ cấp nước ước tính trong tháng 8 là 57,16 triệu m3 chiếm 35% lượng dòng chảy về hồ. Trong đó Cống số 1 xả với lưu lượng trung bình lớn nhất là 20,54 m3/s các Cống còn lại lần lượt là 11,43 m3/s và 3,05 m3/s.

Theo quy luật hàng năm tháng 7 và tháng 8 là thời gian đầu mùa lũ trên lưu vực hồ chứa nước Dầu Tiếng, dòng chảy lũ sẽ có xu hướng gia tăng đạt đỉnh vào các tháng 9 và 10. Diễn biến các đặc trưng hồ chứa nước Dầu Tiếng đến ngày 30/8/2021 vận hành đảm bảo với giá trị yêu cầu theo quy trình vận hành liên hồ số 1895, giá trị mực nước hồ yêu cầu từ ngày 16/8 – 31/8 hằng năm là 22,7 m, tính đến thời điểm hiện tại mực nước hồ chứa nước Dầu Tiếng là 19,81 m thấp hơn 2,89 m so với giá trị mực nước yêu cầu theo quy trình vận hành.

Bảng 1. Mực nước cao nhất trước lũ của hồ chứa nước Dầu Tiếng trong mùa lũ (m)

(*) Thời gian vận hành mùa cạn

Nguồn: Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Đồng Nai (ban hành theo Quyết định Số: 1895/QĐ-TTg ngày 25/12/2019 của Thủ tướng Chính phủ)

         Diễn biến thủy văn hạ lưu hồ chứa nước  Dầu Tiếng:

Trên sông Sài Gòn: mực nước trên sông Sài Gòn tại hai trạm Dầu Tiếng và Thủ Dầu Một có xu thế giảm trong tuần qua, ảnh hưởng chủ đạo bởi thủy triều. So sánh với năm 2020, mực nước tuần qua của hai trạm Thủ Dầu Một và Dầu Tiếng cao hơn so với năm 2020, và so với TBNN, riêng trạm Thủ Dầu Một có mực nước vượt trên báo động 1 là 0,03 m.

Trên sông Vàm Cỏ Đông: hai trạm Gò Dầu Hạ và Bến Lức đều có xu thế giảm trong tuần qua và ảnh hưởng chủ đạo bởi diễn biến thủy triều. Giá trị mực nước lớn nhất trạm Bến Lức cao hơn so với năm 2020, trạm Gò Dầu Hạ thấp hơn so với năm 2020 và thấp hơn so với cấp báo động lũ tại các trạm.

         III. DỰ BÁO KHÍ TƯỢNG THỦY VĂN CHUYÊN DÙNG 

1. Nhận định thời tiết khu vực Nam Bộ

Theo nhận định thời tiết của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc Gia, do ảnh hưởng của gió mùa Tây Nam có cường độ trung bình đến mạnh kết hợp với hoạt động của MJO (Dao động Madden – Julian (Madden – Julian Oscillation)) nên các tỉnh phía nam có nhiều ngày có mưa rào và dông. Trong thời kỳ dự báo, có khả năng xuất hiện khoảng 01-02 xoáy thuận nhiệt đới trên Biển Đông.

Tổng lượng mưa thời kỳ các tỉnh miền Đông Nam Bộ ở mức cao hơn từ 10-20% so với TBNN cùng thời kỳ.

2. Dự báo lượng mưa khu vực lòng hồ chứa nước Dầu Tiếng

Nguồn mưa dự báo được sử dụng từ kết quả mô hình dự báo mưa toàn cầu. Lượng mưa trên lưu vực hồ Dầu Tiếng những ngày tiếp theo biến đổi từ 5-40 mm. Mưa lớn nhất xảy ra vào ngày 30/8/2021 với lượng mưa dự báo trên thượng lưu lưu vực Dầu Tiếng biến đổi từ 10-40 mm.

3. Dự báo dòng chảy đến hồ và diễn biến thủy văn hồ chứa nước  Dầu Tiếng

Về dòng chảy đến hồ: dự báo dòng chảy về hồ gia tăng trong tuần tới, với giá trị dòng chảy về hồ trung bình dự báo 146 m3/s, giá trị dòng chảy lớn nhất vào ngày 31/8/2021 dự báo là 156,51 m3/s.

Về diễn biến dung tích và mực nước hồ: diễn biến dung tích và mực nước hồ dự báo gia tăng trong tuần tới, kết quả dự báo chưa xem xét tới điều tiết cấp nước qua cống; dung tích hồ ngày 03/9/2021 dự báo là 824,91 triệu m3 tương đương 52% dung tích toàn bộ; trong khi đó mực nước hồ dự báo là 20,18 m thấp hơn so với mực nước dâng bình thường (MNDBT) (24,40 m) là 4,22 m.

Bảng 2. Thông số dự báo hồ chứa nước  Dầu Tiếng 5 ngày trong tuần

         4. Dự báo diễn biến thủy văn hạ lưu hồ chứa nước  Dầu Tiếng

Trên sông Sài Gòn: tại hai trạm Dầu Tiếng và trạm Thủ Dầu Một mực nước lớn nhất dự báo giảm trong tuần tới. Ảnh hưởng diễn biến mực nước chủ đạo từ thủy triều. Giá trị dự báo đến ngày 03/9/2021 tại trạm Dầu Tiếng là 0,78 m và Thủ Dầu Một là 0,94 m thấp hơn so với cấp báo động lũ tại cả hai trạm.

Trên sông Vàm Cỏ Đông: xu thế mực nước tương đồng với sông Sài Gòn, mực nước lớn nhất dự báo giảm trong tuần tới do ảnh hưởng của thủy triều. Tại trạm Gò Dầu Hạ mực nước ngày 03/9//2021 dự báo là 0,32 m và tại trạm Bến Lức dự báo là 0,76 m thấp hơn so với cấp báo động lũ tại cả hai trạm.

Bảng 3. Kết quả dự báo mực nước tại các trạm hạ lưu hồ chứa nước  Dầu Tiếng

III. DỰ BÁO DÒNG CHẢY ĐẾN HỒ CHỨA NƯỚC DẦU TIẾNG - MỰC NƯỚC HẠ DU

Thang cảnh báo rủi ro thiên tai:

            (*) Vị trí các trạm xem Phụ lục và bản đồ vị trí các điểm dự báo đính kèm.

Nhận định tình hình dòng chảy trong thời gian tới:

- Dòng chảy đến hồ chứa nước Dầu Tiếng tăng trong tuần tiếp theo, mực nước hồ dự báo đạt 20,18 m (tương đương dung tích W: 824,91 triệu m3), ngày 03/9 chưa xem xét tới điều tiết, thấp hơn 4,22 m so với mực nước dâng bình thường;

- Khu vực hạ lưu sông Sài Gòn ảnh hưởng triều và mực nước có xu thế giảm trong tuần tới.

Bảng 4: Mực nước báo động (BĐ)

IV. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ

1. Kết luận

Theo đánh giá dòng chảy lũ nhiều năm trên lưu vực hồ chứa nước Dầu Tiếng, thời gian này đi vào thời kỳ đầu mùa lũ trên lưu vực. Vì vậy, dự báo dòng chảy về hồ sẽ có xu hướng gia tăng trong thời gian tới.

Công tác vận hành hồ chứa nước Dầu Tiếng cho tới thời điểm này đảm bảo các thông số hồ chứa phù hợp với Quyết định số 3474/QĐ-BNN-TCTL ngày 01/9/2020 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn về việc ban hành Quy trình vận hành hồ chứa nước Dầu Tiếng và Quyết định số 1920/QĐ-BNN-TCTL ngày 04/5/2021 của Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn phương án tích nước hồ chứa nước Dầu Tiếng năm 2021. Hồ chứa chuẩn bị dung tích đón lũ năm 2021, mực nước hồ thấp hơn khoảng 2,89 m so với quy định trong quy trình vận hành liên hồ chứa theo Quyết định số 1895/QĐ-TTg ngày 25/12/2019 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành Quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Đồng Nai.

Dự báo trong những ngày tiếp theo có mưa trên lưu vực hồ chứa nước Dầu Tiếng và hạ lưu hồ chứa nước Dầu Tiếng. Vì vậy, mực nước và dung tích hồ dự báo gia tăng, mực nước hồ dự báo trong trường hợp chưa xem xét điều tiết đến ngày 03/9/2021 là 20,18 m thấp hơn so với MNDBT khoảng 4,22 m. Mực nước tại trạm thủy văn hạ lưu hồ chứa nước Dầu Tiếng trên sông Sài Gòn và sông Vàm Cỏ Đông dự báo giảm trong những ngày tới ảnh hưởng chủ đạo bởi triều.

2. Kiến nghị

Hiện nay khu vực Nam Bộ đã vào thời kỳ mùa mưa, dự báo các hình thái thời tiết như bão, áp thấp nhiệt đới sẽ xuất hiện với tần suất cao và có ảnh hưởng tới diễn biến mưa trên lưu vực, cần tiếp tục theo dõi các bản tin dự báo để có những kế hoạch điều tiết phù hợp.

Khuyến nghị Công ty TNHH MTV KTTL Dầu Tiếng – Phước Hòa, các địa phương hạ lưu hồ chứa nước Dầu Tiếng cần tiếp tục theo dõi các bản tin dự báo của Trung tâm dự báo Khí tượng Thủy văn Quốc Gia, Viện Quy hoạch Thủy lợi Miền Nam để cập nhật tình hình khí tượng và thủy văn nhằm đảm bảo cập nhật thông tin mới nhất để có những biện pháp ứng phó kịp thời trong điều kiện thời tiết xấu.

Chi cục Thủy lợi sẽ tiếp tục, thường xuyên theo dõi, cập nhật và triển khai bản tin tiếp theo./.

Nguốn tin: Chi cục Thủy lợi.