Kết quả quan trắc, dự báo chất lượng nước trong hệ thống công trình thủy lợi giữa hai sông Vàm Cỏ, phục vụ lấy nước sản xuất nông nghiệp (ngày lấy mẫu 10/6/2021).

Theo bản tin tuần về kết quả quan trắc, dự báo chất lượng nước trong hệ thống công trình thủy lợi giữa hai sông Vàm Cỏ, phục vụ lấy nước sản xuất nông nghiệp (ngày lấy mẫu 10/6/2021) của Trung tâm Khoa học Công nghệ Môi trường và Sinh thái – Viện Khoa học thủy lợi miền Nam, cung cấp kết quả quan trắc, dự báo về các chỉ tiêu chất lượng nước tại vị trí VC10 liên quan đến chất lượng nước phục vụ sản xuất nông nghiệp thuộc địa phận tỉnh Tây Ninh, cụ thể như sau:

1. Thông tin vị trí lấy mẫu

• Ký hiệu mẫu: VC10
• Tên mẫu: Vàm Cỏ Đông
• Đặc điểm lấy mẫu: trời nắng, gió nhẹ
• Vận hành công trình: nước ròng
• Tình hình sản xuất: gieo trồng Hè Thu

2. Kết quả chất lượng nước ngày 10/6/2021 và so với kỳ lấy mẫu ngày 27/5/2021 (theo QCVN08-MT:2015/BTNMT: Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước mặt)

a) Thông số chỉ thị ô nhiễm phèn và mặn hóa

- Giá trị pH: 6,14, nằm trong ngưỡng giới hạn Cột A1, không ảnh hưởng đến thủy sinh môi trường xung quanh vị trí, có sự giảm nhe so với kỳ trước (6,14).

- Độ mặn: 0%, tuy nhiên cần chú ý và theo dõi độ mặn thường xuyên để có biện pháp ngăn mặn, không thay đổi so với kỳ trước (0%).

b) Thông số hóa lý

     - Chất rắn lơ lửng (TSS): 11,3 mg/l, thấp hơn so với cột A1, nồng độ giảm trung  bình so với kỳ trước (17 mg/l).

     - Oxy hòa tan (DO): 2,5 mg/l, thấp hơn giới hạn cho phép so với cột B1, cần có những biện pháp tăng giá trị DO khi lấy nước cho sản xuất nông nghiệp, có sự giảm mạnh so với kỳ trước (4 mg/l).

c) Thông số chỉ thị ô nhiễm chất hữu cơ

     - Nhu cầu oxy sinh hóa (BOD₅): 5,3 mgO₂/l, vượt cột A1 nhưng vẫn dưới mức cột B1, do đó, nguồn nước có dấu hiệu bị ô nhiễm hữu cơ và hàm lượng vượt quá khả năng tự làm sạch của nguồn nước với mức độ nhẹ, có sự giảm nhe so với kỳ trước (5,2 mgO₂/l).

d) Thông số chỉ thị ô nhiễm chất dinh dưỡng

     - Amoni (NH₄⁺): 0,24 mg/l, thấp hơn so với cột A1, có sự tăng mạnh so với kỳ trước (0,12 mg/l).

     - Photphat (PO₄^3-): 0,05 mg/l, thấp hơn cột A1, vẫn nằm trong kiểm soát nên chưa gây ra hiện tượng phú dưỡng, có sự tăng nhẹ só với kỳ trước (0,04 mg/l).

đ) Thông số chỉ thị ô nhiễm vi sinh

     - Coliform: 92.000 MPN/100ml, số lượng Coliform trong nước rất cao, vượt cả cột A1 và B1, nguyên nhân là do xả phân rác, nước thải sinh hoạt trực tiếp xuống kênh gây ô nhiễm nguồn nước, có sự tăng mạnh so với kỳ trước (35.000 MPN/100ml).

3. Kết quả chỉ số chất lượng nước (WQI)

Giá trị WQI đã tính toán với 7 thông số: pH, DO, BOD₅, COD, N-NH₄⁺, P-PO₄^3- và TSS. Theo đó, chỉ số WQI của vị trí quan trắc VC10 ngày 10/6/2021 là 88. Mức độ đánh giá chất lượng nước thuộc loại II, sử dụng cho mục đích cấp nước sinh hoạt nhưng cần biện pháp xử lý phù hợp.

4. Dự báo chất lượng nước ngày 24/6/2021

a) Diễn biến thủy văn

- Về khí tượng: tổng hợp các dự báo mô hình của các Trung tâm khí hậu thế giới: xu thế nhiệt độ hầu hết lớn hơn trung bình nhiều năm (TBNN). Tổng lượng mưa trong 3-4 tháng tới hầu hết cao hơn TBNN, tháng 5 và tháng 6 thấp hơn TBNN.

- Về thủy văn: mực nước các huyện vùng hạ dao động theo triều, trong tháng có 03 đợt nước lên vào đầu, giữa và cuối tháng, kỳ nước cao nhất xuất hiện vào những ngày đầu tháng ở mức báo động II.

b) Dự báo tình hình chất lượng nước trong tuần cho ngày 24/6/2021

     - Oxy hòa tan (DO): kết quả dự báo hàm lượng DO là 2,5 mg/l, thấp hơn giới hạn cột A1 nên vừa đủ đáp ứng cho mục đích bảo tồn động vật thủy sinh nhưng cần có các giải pháp hỗ trợ để tăng thêm lượng oxy hòa tan trong các ao nuôi trồng thủy sản khi lấy nước trực tiếp từ các kênh, đồng thời giải phóng các khí độc hại.

     - Nhu cầu oxy sinh hóa (BOD₅): kết quả dự báo hàm lượng BOD₅ là 5,2 mgO₂/l, nguồn nước vùng kẹp giữa sông Vàm Cỏ bị ô nhiễm hữu cơ vượt quá khả năng tự làm sạch của nguồn nước với mức độ nhẹ.

     - Amoni (NH₄⁺): kết quả dự báo hàm lượng NH₄⁺ là 0,27 mg/l, dự báo có sự gia tăng hàm lượng do chuyển đổi thời tiết mùa khô sang mùa mưa.

     - Độ mặn: kết quả dự báo độ mặn là 0‰, thời kỳ này triều lên cao nên nồng độ mặn trên sông chính sẽ có xu hướng tăng mạnh, qua đó vận hành các cống lấy nước phục vụ sản xuất nông nghiệp giữa hai sông Vàm Cỏ cần có biện pháp ngăn mặn kịp thời tránh ảnh hưởng tới quá trình lấy nước sản xuất nông nghiệp.

5. Các khuyến nghị và cảnh báo

     - Về thực trạng ô nhiễm vi sinh: số lượng Coliform trong nước rất cao, đề nghị các đơn vị cấp nước phải có biện pháp xử lý nếu lấy nước phục vụ nhu cầu sinh hoạt, cẩn trọng trong việc lấy nước tưới cho các loại rau ăn sống, phải rửa sạch bằng nước muối, thuốc tím hoặc hóa chất sát khuẩn và rửa thực phẩm trước khi ăn.

     - Hàm lượng NH₄⁺ thấp và nguồn nước bị ô nhiễm hữu cơ thời gian dài nên cần có biện pháp thích hợp để khơi thông dòng chảy, cung cấp thêm oxy hòa tan (DO) để quá trình nitrate hóa diễn ra nhanh hơn giảm ảnh hưởng của nitrite đến đời sống thủy sinh. Đồng thời phải cải tạo ao nuôi, bùn và các chất cặn bã phải được loại bỏ; quản lí cho ăn tốt tránh cho ăn dư thừa hạn chế trường hợp thức ăn dư thừa tích tụ lâu dài làm gia tăng hàm lượng nitrite trong nước.

     - Hàm lượng DO trong vùng không cao nên để đáp ứng tốt cho nhu cầu nuôi trồng thủy sản nên khuyến cáo người dân cần có các giải pháp tăng cường hàm lượng DO trong nước (bằng cách sử dụng quạt nước hoặc máy thổi khí, hoặc thay 1 phần nước mới) giúp cho quá trình nitrate hóa diễn ra nhanh hơn.

     - Hiện nay tốc độ suy giảm chất lượng môi trường nước đang ngày càng nhanh và mạnh, các vùng nuôi trồng thủy sản đa số chỉ sau một thời gian ngắn là có thể xảy ra dịch bệnh vì vậy người dân cần có các biện pháp kiểm soát được độ mặn của nước cũng như các chỉ tiêu chất lượng nguồn nước cấp cho ao nuôi trồng thủy sản để xử lý kịp thời và kiểm soát dịch bệnh./.