Ngày 15 tháng 6 năm 2022, Quốc hội thông qua Luật Thi đua, khen thưởng 2022 tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV. Luật này chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2024, thay thế Luật Thi đua, khen thưởng 2003, Luật Thi đua, Khen thưởng sửa đổi 2005, Luật thi đua, khen thưởng sửa đổi 2013.
NHỮNG ĐIỂM MỚI CỦA LUẬT THI ĐUA, KHEN THƯỞNG NĂM 2022
Ngày 15 tháng 6 năm 2022, Quốc hội thông qua Luật Thi đua, khen thưởng 2022 tại kỳ họp thứ 3, Quốc hội khóa XV. Luật này chính thức có hiệu lực thi hành từ ngày 01 tháng 01 năm 2024, thay thế Luật Thi đua, khen thưởng 2003, Luật Thi đua, Khen thưởng sửa đổi 2005, Luật thi đua, khen thưởng sửa đổi 2013.
Luật Thi đua, khen thưởng 2022 có những điểm mới như sau:
1. Về giải thích từ ngữ
Luật Thi đua khen thưởng 2022 ngoài 3 khái niệm về “thi đua”, “Danh hiệu thi đua”, “khen thưởng” đã bổ sung giải thích thêm các cụm từ:
+ Sáng kiến là giải pháp có tính mới về kỹ thuật, quản lý, tác nghiệp, ứng dụng tiến bộ kỹ thuật mang lại hiệu quả, lợi ích thiết thực đã được áp dụng tại cơ sở, có khả năng nhân rộng và được cấp có thẩm quyền công nhận;
+ Năm tròn là số năm kỷ niệm có chữ số cuối cùng là “0”.
2. Về mục tiêu của thi đua, khen thưởng
Luật Thi đua, khen thưởng 2003, sửa đổi, bổ sung năm 2005, 2009 và năm 2013 chỉ đề cập đến mục tiêu của thi đua, không nói đến khen thưởng.
Luật Thi đua, khen thưởng 2022 bổ sung thêm mục tiêu của khen thưởng như sau: là nhằm khuyến khích, động viên cá nhân, tập thể, hộ gia đình hăng hái thi đua; ghi nhận công lao, thành tích của cá nhân, tập thể, hộ gia đình trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
3. Các loại hình khen thưởng
Đây là quy định hoàn toàn mới của Luật Thi đua, khen thưởng năm 2022, theo đó các loại hình khen thưởng gồm:
+ Khen thưởng công trạng là khen thưởng cho cá nhân, tập thể thường xuyên có thành tích xuất sắc trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.
+ Khen thưởng đột xuất là khen thưởng kịp thời cho cá nhân, tập thể, hộ gia đình lập được thành tích xuất sắc đột xuất.
+ Khen thưởng phong trào thi đua là khen thưởng cho cá nhân, tập thể, hộ gia đình có thành tích xuất sắc trong các phong trào thi đua do cấp có thẩm quyền phát động, chỉ đạo trong thời gian cụ thể hoặc thi đua theo chuyên đề phục vụ nhiệm vụ chính trị của Đảng, Nhà nước.
+ Khen thưởng quá trình cống hiến là khen thưởng cho cá nhân có quá trình tham gia hoạt động lâu dài trong các giai đoạn cách mạng hoặc trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý trong cơ quan nhà nước, đơn vị sự nghiệp công lập, tổ chức chính trị, tổ chức chính trị – xã hội, tổ chức chính trị xã hội – nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội – nghề nghiệp được Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ, có công lao, thành tích đóng góp vào sự nghiệp cách mạng của Đảng và của dân tộc.
+ Khen thưởng theo niên hạn là khen thưởng cho cá nhân thuộc Quân đội nhân dân và Công an nhân dân có thành tích, có quá trình công tác trong lực lượng vũ trang nhân dân.
+ Khen thưởng đối ngoại là khen thưởng cho cá nhân, tập thể người Việt Nam định cư ở nước ngoài; cá nhân, tập thể người nước ngoài có thành tích đóng góp vào công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam.
4. Bổ sung một số hành vi bị nghiêm cấm
Ngoài các hành vi bị nghiêm cấm trong Luật Thi đua khen thưởng cũ thì Luật mới đã bổ sung cấm một số hành vi sau:
+ Tiêu cực trong công tác thi đua khen thưởng.
+ Sử dụng hiện vật khen thưởng trái thuần phong, mỹ tục của dân tộc, đạo đức xã hội, tác động xấu đến xã hội.
+ Sử dụng quỹ thi đua, khen thưởng trái quy định của pháp luật.
5. Bổ sung điều kiện để tặng Danh hiệu Chiến sĩ thi đua toàn quốc
Luật Thi đua khen thưởng 2003 quy định Danh hiệu “Chiến sĩ thi đua toàn quốc” để tặng cho cá nhân đạt tiêu chuẩn sau đây: Có thành tích tiêu biểu xuất sắc nhất được lựa chọn trong số những cá nhân có hai lần liên tục đạt danh hiệu Chiến sĩ thi đua cấp bộ, ngành, tỉnh, đoàn thể trung ương.
Luật Thi đua khen thưởng 2022 bổ sung thêm điều kiện: Có sáng kiến đã được áp dụng hiệu quả và có khả năng nhân rộng trong toàn quốc hoặc có đề tài khoa học, đề án khoa học, công trình khoa học và công nghệ đã được nghiệm thu và áp dụng hiệu quả, có phạm vi ảnh hưởng trong toàn quốc hoặc mưu trí, sáng tạo trong chiến đấu, phục vụ chiến đấu có phạm vi ảnh hưởng trong toàn quốc.
6. Danh hiệu “Lao động tiên tiến”
Luật năm 2022 quy định chỉ có 02 điều kiện: Hoàn thành tốt nhiệm vụ trở lên; Có tinh thần tự lực, tự cường, đoàn kết, tương trợ, tích cực tham gia phong trào thi đua.
Trong khi Luật Thi đua khen thương cũ quy định đến 04 điều kiện để đạt danh hiệu lao động tiên tiến.