Tiềm năng bản tín chỉ Carbon tại Khu rừng phòng hộ Dầu Tiếng

Thị trường tín chỉ Carbon hiện nay

Tín chỉ carbon (Carbon Credit), hay còn gọi là tín chỉ khí thải carbon, là một đơn vị đo lường cho phép một cá nhân hoặc tổ chức phát thải một tấn khí carbon dioxide (CO2) hoặc các khí nhà kính khác (CH₄, NO₂) được quy đổi tương đương 1 tấn CO₂ (CO₂tđ). Mỗi tín chỉ đại diện cho một tấn CO2 được giảm thiểu, lưu trữ hoặc tránh phát thải vào khí quyển.

Thị trường tín chỉ carbon ra đời như một công cụ quan trọng trong việc giảm lượng khí thải nhà kính, hỗ trợ các mục tiêu toàn cầu về biến đổi khí hậu, như Thoả thuận Paris về biến đổi khí hậu được thông qua tại Hội nghị các bên lần thứ 21 của Công ước khung Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (COP21) vào tháng 12 năm 2015. Theo Luật Bảo vệ môi trường 2020, tín chỉ carbon là chứng nhận có thể giao dịch thương mại và thể hiện quyền phát thải 1 tấn khí CO₂ hoặc một tấn khí CO₂ tương đương.

Hiện nay, thị trường tín chỉ carbon đang chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ, với nhiều quốc gia và doanh nghiệp cam kết giảm phát thải để đạt được mục tiêu Net Zero (Phát thải ròng bằng 0). Các thị trường này có thể được chia thành hai loại chính: thị trường bắt buộc và thị trường tự nguyện. Thị trường bắt buộc thường do các chính phủ thiết lập, yêu cầu các công ty phải mua tín chỉ để bù đắp lượng khí thải vượt mức cho phép. Trong khi đó, thị trường tự nguyện hoạt động dựa trên nhu cầu và cam kết tự nguyện của các doanh nghiệp và cá nhân.

Ngày 22/10/2020, Việt Nam và Ngân hàng Thế giới đã ký kết văn bản thỏa thuận chi trả giảm phát thải vùng Bắc Trung Bộ đối với 6 tỉnh Bắc Trung Bộ, giai đoạn 2018-2024. Với Thỏa thuận này, Việt Nam chuyển nhượng cho FCPF 10,3 triệu tấn CO2 giảm phát thải từ rừng tại 6 tỉnh gồm: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị và Thừa Thiên Huế giai đoạn 2018-2024. FCPF sẽ thanh toán cho dịch vụ này là 51,5 triệu USD.

Dự kiến, từ 2022 - 2026, Việt Nam sẽ chuyển nhượng cho LEAF/Emergent 5,15 triệu tấn CO2 giảm phát thải từ rừng tại vùng Tây Nguyên và Nam Trung bộ với giá tối thiểu là 10 USD/1 tấn CO2.

Cơ hội tham gia thị trường carbon

Việc bán tín chỉ carbon không chỉ mang lại lợi ích về tài chính mà còn góp phần bảo vệ môi trường. Các quốc gia và tổ chức quốc tế đang tích cực tìm kiếm các dự án có thể tạo ra tín chỉ carbon, nhằm giảm thiểu khí nhà kính một cách hiệu quả. Với việc các chính sách về bảo vệ môi trường ngày càng chặt chẽ, nhu cầu về tín chỉ carbon dự báo sẽ tiếp tục gia tăng.

Đối với Việt Nam, cơ hội bán tín chỉ carbon trở nên rõ ràng hơn khi Chính phủ đẩy mạnh các chương trình và chính sách hỗ trợ phát triển các dự án giảm phát thải. Việc tham gia vào thị trường này không chỉ giúp các doanh nghiệp tuân thủ các quy định quốc tế mà còn tạo ra nguồn thu nhập bền vững từ việc bán tín chỉ carbon.

Hiện nay, tại Tây Ninh, Công ty Cổ phần Tập đoàn Ecotree đã đề xuất khảo sát xây dựng thí điểm đề án tín chỉ carbon cho rừng trồng và rừng tự nhiên tại Tây Ninh. Bước đầu, Ecotree đã triển khai khảo sát thực địa, làm cơ sở cho việc ký kết hợp tác với các đơn vị chủ rừng trên địa bàn. Để lập được hồ sơ xác nhận tín chỉ carbon, Ecotree sẽ chịu trách nhiệm chi phí đầu tư 100% vốn để triển khai thực hiện trồng mới trên đất trống, rừng phòng hộ, rừng đặc dụng, diện tích xúc tiến tái sinh có trồng rừng phòng hộ và đặc dụng của các chủ rừng. Đồng thời, Ecotree cam kết cải tạo, chăm sóc và quản lý rừng bền vững theo tiêu chuẩn quốc tế.

 Hoàn thiện hành lang pháp lý

Carbon rừng chỉ trở thành hàng hóa khi được xác nhận là tín chỉ, điều này phải qua quá trình nghiên cứu khả thi, lập dự án, thẩm tra hồ sơ, xác nhận tín chỉ, phát hành và chuyển nhượng, trao đổi, bù trừ. Đây là một quá trình đặc thù, nhiều giai đoạn phải được các tổ chức độc lập thực hiện, trong khi Việt Nam chưa có các quy định hoặc có nhưng chưa phù hợp với thị trường carbon và thông lệ quốc tế... Do vậy, để khai thác tối đa tiềm năng từ việc bán tín chỉ carbon, việc hoàn thiện hành lang pháp lý là cực kỳ quan trọng. Việt Nam đã có những bước đi đáng kể trong việc xây dựng cơ sở pháp lý cho thị trường carbon. Đặc biệt, Luật Bảo vệ môi trường sửa đổi và các nghị định hướng dẫn thi hành đã tạo điều kiện thuận lợi cho các dự án giảm phát thải, đồng thời thúc đẩy việc phát triển thị trường tín chỉ carbon trong nước. Tuy nhiên, để thị trường carbon Việt Nam phát triển bền vững và hiệu quả, cần tiếp tục hoàn thiện các quy định liên quan đến kiểm kê khí thải, định giá tín chỉ carbon, và xây dựng các cơ chế giám sát, đánh giá dự án một cách minh bạch. Bên cạnh đó, việc tăng cường hợp tác quốc tế và học hỏi kinh nghiệm từ các quốc gia đi trước sẽ giúp Việt Nam phát triển thị trường tín chỉ carbon một cách nhanh chóng và hiệu quả.

Nghị định số 06/2022/NĐ-CP ngày 07/01/2022 của Chính phủ Quy định giảm nhẹ phát thải khí nhà kính và bảo vệ tầng ô-dôn đã quy định cụ thể về lộ trình phát triển và thời điểm triển khai thị trường carbon trong nước:.

• Kể từ năm 2025, Việt Nam sẽ thành lập và vận hành thí điểm sàn giao dịch tín chỉ carbon.
• Đến hết năm 2027, sẽ xây dựng quy định quản lý tín chỉ carbon phù hợp với quy định của pháp luật và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.
• Từ năm 2028, sẽ chính thức tổ chức vận hành sàn giao dịch tín chỉ carbon trên phạm vi toàn cầu.

Tiềm năng bán tín chỉ Carbon tại Khu rừng phòng hộ Dầu Tiếng

Khu rừng phòng hộ Dầu Tiếng, với diện tích tự nhiên 30.164 ha, trong đó có 17.000 ha rừng tự nhiên và 7.300 ha rừng trồng và một số diện tích thuộc quỹ đất trồng rừng là một tiềm năng lớn trong việc phát triển các dự án tín chỉ carbon tại Tây Ninh. Với điều kiện tự nhiên thuận lợi và hệ sinh thái đa dạng, Khu rừng phòng hộ Dầu Tiếng có thể tạo ra một lượng lớn tín chỉ carbon thông qua các biện pháp lâm sinh và quản lý rừng bền vững.

Việc tham gia vào thị trường carbon có thể mang lại nhiều lợi ích quan trọng cho người dân cũng như địa phương trên địa bàn Khu rừng phòng hộ như Dầu Tiếng:

-  Kinh tế: Mua bán tín chỉ carbon có thể tạo nguồn thu nhập đáng kể cho các hộ nhận khoán, khai thác giá trị kinh tế từ tài nguyên rừng mà không gây tổn hại đến môi trường.

- Môi trường: Giảm khí nhà kính thông qua bảo vệ và trồng rừng, góp phần chống biến đổi khí hậu, bảo vệ đa dạng sinh học và cải thiện chất lượng không khí.

- Xã hội: Tạo ra việc làm cho người dân địa phương trong các hoạt động bảo vệ và phát triển rừng, nâng cao nhận thức cộng đồng về bảo vệ môi trường.

Để khai thác tiềm năng này, các cấp thẩm quyền cần đẩy mạnh các hoạt động nghiên cứu, xây dựng kế hoạch chi tiết và triển khai các dự án cụ thể. Việc tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế, tham gia các chương trình hỗ trợ về kỹ thuật và tài chính sẽ giúp Khu rừng phòng hộ Dầu Tiếng phát triển bền vững và hiệu quả trên thị trường tín chỉ carbon toàn cầu.

Với tiềm năng và các cơ hội hiện có, tham gia và phát triển thị trường tín chỉ carbon tại Khu rừng phòng hộ Dầu Tiếng không chỉ là một chiến lược bảo vệ môi trường hiệu quả mà còn là cơ hội kinh tế quan trọng, góp phần vào sự phát triển bền vững của địa phương và quốc gia. Ban quản lý Khu rừng phòng hộ Dầug Tiếng, các cơ quan chức năng và cộng đồng cần hợp tác chặt chẽ để khai thác tối đa tiềm năng này, hướng tới mục tiêu giảm phát thải và bảo vệ môi trường toàn cầu.