Đề án 1 triệu ha vùng chuyên canh lúa chất lượng cao: Từng nấc thang đưa người trồng lúa đến thịnh vượng

Sáng 12/12, tại Hậu Giang, Bộ trưởng Bộ NN-PTNT Lê Minh Hoan đã chủ trì Lễ phát động triển khai thực hiện Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” đã được Chính phủ phê duyệt.

Dự Lễ phát động có Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang, Bí thư Tỉnh ủy Hậu Giang Nghiêm Xuân Thành; đại diện các Bộ ngành trung ương, lãnh đạo các tỉnh thành, Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam; ông Cao Đức Phát - Chủ tịch Viện Nghiên cứu Lúa gạo quốc tế IRRI; Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp các nước Campuchia, Philippines, các đại sứ, tham tán, tổng lãnh sự, các tổ chức phi chính phủ, các doanh nghiệp, tập đoàn trong nước và quốc tế cùng tham dự.

Theo Bộ trưởng Lê Minh Hoan, nông nghiệp, nông dân, nông thôn được Đảng và Nhà nước xác định là lợi thế quốc gia, trụ đỡ của nền kinh tế, trong đó sản xuất lúa gạo là ngành sản xuất trọng điểm, không chỉ giúp đảm bảo an ninh lương thực quốc gia mà còn hỗ trợ cho sự phát triển kinh tế của đất nước cũng như thể hiện trách nhiệm của Việt Nam trong việc đảm bảo hệ thống lương thực, thực phẩm quốc tế.

Việt Nam là một trong số các nước sản xuất lúa gạo và xuất khẩu gạo lớn trên thế giới. Vị thế của ngành lúa gạo Việt Nam đang được củng cố và nâng cao hơn bao giờ hết, không chỉ từ những con số ấn tượng về sản lượng và giá trị xuất khẩu trong những năm gần đây, mà còn thể hiện ở những phản hồi tích cực của người tiêu dùng thế giới về gạo Việt, hay việc liên tiếp được vinh danh trên trường quốc tế…

Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang dự Lễ Phát động. 

Trong bối cảnh đó, Đồng bằng Sông Cửu Long luôn là một trong các vùng sản xuất lúa gạo chính của Việt Nam. Sản lượng lúa sản xuất tại vùng những năm gần đây luôn ổn định ở mức 24 - 25 triệu tấn, chiếm trên 50% sản lượng lúa sản xuất và trên 90% sản lượng gạo xuất khẩu của cả nước, tạo việc làm và thu nhập cho hàng triệu hộ sản xuất nông nghiệp trong vùng.

Với nhiều lợi thế về điều kiện đất đai, khí hậu; người dân cần cù, có truyền thống sản xuất lúa nước lâu đời, cùng với sự mạnh dạn trong áp dụng các tiến bộ kỹ thuật…, ngành lúa gạo của Đồng bằng Sông Cửu Long đã thu được nhiều thành công và góp phần khẳng định thương hiệu gạo Việt Nam trên thị trường quốc tế. Thông qua dự án VnSAT, người dân trồng lúa tại đây đã bước đầu quen thuộc với các quy trình canh tác bền vững, hướng tới giảm phát thải, đã bước đầu đo đạc được lượng khí phát thải từ sản xuất lúa.

Phó Thủ tướng Trần Lưu Quang và Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới (WB) tại Việt Nam thực hiện nghi thức đưa hạt giống vào máy trình diễn gieo sạ.

“Trong bối cảnh ba chữ “biến” ngày càng tác động mạnh hơn đối với nông nghiệp, trong đó có ngành hàng lúa gạo Đồng bằng Sông Cửu Long: Biến đổi khí hậu, biến động thị trường và biến chuyển xu thế tiêu dùng thế giới; yêu cầu của thị trường ngày càng cao, quy định của các nước nhập khẩu ngày càng nghiêm ngặt. Đó là chất lượng gạo phải được nâng cao, phải đảm bảo vệ sinh ATTP, phải tuân thủ trách nhiệm cộng đồng trong bảo vệ môi trường thông qua việc giảm thiểu sử dụng đầu vào sản xuất có nguồn gốc hóa học, sản xuất giảm phát thải; đó là phải nâng cao thu nhập cho người nông dân trồng lúa trên cùng một đơn vị diện tích sản xuất. Tại COP 26, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ký cam kết phấn đấu đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Như vậy, có thể thấy ngành lúa gạo Việt Nam đang đứng trước rất nhiều thách thức, khó khăn và yêu cầu phải chuyển mình”, Bộ trưởng nhấn mạnh.

Trước những chữ “biến” đó, chúng ta sẽ lựa chọn từ chối, chần chừ, hay chủ động thích ứng? Chính từ bối cảnh ấy, Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu ha chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với với tăng trưởng xanh vùng đồng bằng sông Cửu Long đến năm 2030” đã được Chính phủ phê duyệt, ban hành với mục tiêu hình thành được 1 triệu ha vùng chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tổ chức lại hệ thống sản xuất theo chuỗi giá trị, áp dụng các quy trình canh tác bền vững nhằm gia tăng giá trị, phát triển bền vững ngành lúa gạo, nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh, thu nhập và đời sống của người trồng lúa, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu và giảm phát thải khí nhà kính, góp phần thực hiện các cam kết của Việt Nam với quốc tế.

Theo Bộ trưởng, quá trình triển khai Đề án, sẽ thực hiện thí điểm các chính sách mới như chi trả tín chỉ các bon dựa trên kết quả; tập trung vào sản xuất phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh; phát triển kinh tế nông nghiệp theo hướng tuần hoàn, tận dụng tối đa phụ phẩm từ sản xuất lúa gạo; khai thác đa giá trị, tạo ra nhiều sản phẩm chế biến từ lúa gạo...

Các thí điểm thành công tại ĐBSCL sẽ được mở rộng ra toàn quốc, hướng tới mục tiêu đưa “Phát triển xanh, giảm phát thải, chất lượng cao” trở thành thương hiệu của lúa gạo Việt Nam. Sự thay đổi nhận thức của người sản xuất và kinh doanh lúa gạo; hợp tác công - tư hiệu quả; và sự hỗ trợ từ các tổ chức quốc tế như WB, IFC, ADB, IRRI…  sẽ là chìa khóa thành công cho Đề án.

Trình diễn gieo sạ bằng máy tại Lễ Phát động.

“Từ những chính sách mới và đột phát đó, Đề án hướng tới mục tiêu quan trọng nhất là tạo ra sinh kế và định hướng phát triển bền vững cho người nông dân trồng lúa là chủ thể, nhân tố quyết định thành công của sự nghiệp phát triển nông nghiệp, nông thôn.

Thịnh vượng khởi đầu từ người trồng lúa, tôi tin tưởng rằng quá trình triển khai Đề án này chính là từng nấc thang đưa người trồng lúa đến với sự thịnh vượng”, Bộ trưởng Lê Minh Hoan khẳng định.

Tại Lễ phát động, Ban tổ chức Festival Quốc tế ngành hàng lúa gạo Việt Nam - Hậu Giang 2023 cũng tổ chức các hoạt động trình diễn công nghệ cơ giới hóa gieo sạ và mô hình nông nghiệp tuần hoàn từ rơm tại ấp 4, xã Vị Trung (huyện Vị Thủy, tỉnh Hậu Giang).