Quản lý bệnh Phytophthora gây hại trên cây sầu riêng

Hiện nay, trên địa bàn tỉnh Tây Ninh xuất hiện các cơn mưa lớn kéo dài trên diện rộng đã tạo điều kiện thuận lợi cho một số đối tượng sâu bệnh phát sinh gây hại nhiều loại cây trồng. Trong đó, một số diện tích sầu riêng trên địa bàn tỉnh, nhất là các vườn tại tại khu vực có chân đất thấp đã phát sinh triệu chứng chảy nhựa, chảy gom. Đây là một trong những triệu chứng của bệnh Phytophthora, đối tượng bệnh hại rất quan trọng trên cây sầu riêng, gây ảnh hưởng lớn quá trình sinh trưởng, phát triển và năng suất cuối vụ.

Bệnh Phytophthora thường được gọi bằng nhiều tên khác nhau, tùy thuộc vào bộ phận bị hại như: bệnh thối rễ, nứt thân, nứt quả, xì mủ, chảy gom, chảy nhựa, …Để quản lý bệnh Phytophthora đạt hiệu quả, bà con nông dân cần quan tâm, thực hiện một số nội dung sau:

Tác nhân gây bệnh: nấm Phytophthora palmivora

 Phương thức lan truyền nguồn bệnh: nấm Phytophthora palmivora thường lưu tồn trong đất, trong nước, trong các bộ phận bị bệnh của cây sầu riêng và các xác bã thực vật; có khả năng thích ứng và tồn tại trong điều kiện bất lợi. Vì vậy, khi gặp điều kiện thuận lợi như gió to, mưa nhiều, nấm sẽ lây lan, phát triển rất mạnh, nhất là vườn bị ngập úng nước càng lâu thì áp lực bệnh càng lớn.

Triệu chứng gây hại: nấm gây hại cây sầu riêng từ giai đoạn vườn ươm đến giai đoạn trưởng thành, cho quả. Các bộ phận nhiễm bệnh gồm: rễ, thân, cành, lá và quả với triệu chứng cụ thể như sau:

- Trên rễ: rễ non bị thối có màu đen, rễ chết dần làm cây phát triển chậm, sau đó nấm lan dần đến phần thân cây phía trên gây chảy nhựa thân, bộ lá chuyển màu vàng, cây không phát triển và chết dần.

- Trên thân, cành: nấm lây lan dần đến phần thân cây phía trên làm chảy nhựa trên bề mặt vỏ thân, vết bệnh ướt và nhựa có màu nâu. Vỏ thân và gỗ bên dưới bị chuyển sang màu hồng nhạt, có bớt tím, viền gợn sóng, bệnh lan dần vào bó mạch. Khi cạo lớp vỏ bị bệnh ra sẽ thấy phần gỗ có màu nâu sẫm dọc theo thân cành. Cây bị bệnh nặng sẽ không phát triển và chết dần.

- Trên lá: vết bệnh đầu tiên là những đốm đen nâu nhỏ trên mặt lá và lan rất nhanh, bộ lá chuyển màu vàng rồi sau vài ngày lá chuyển thành màu nâu, lá bị nhũn rồi khô dần và rụng theo từng cành hay một phía của cây.

- Trên quả: vết bệnh khởi đầu là một vài chấm nhỏ màu đen nâu, thường xuất hiện theo vị trí dọc theo chiều từ cuống quả trở xuống xung quanh quả, sau đó phát triển thành hình tròn hay loang lổ và có màu nâu trên vỏ quả. Khi quả già, vết bệnh nứt ra và phần thịt quả bên trong bị thối, có rất nhiều sợi nấm màu trắng trên vết bệnh và làm quả sầu riêng rụng trước khi chín.

Hình ảnh: triệu chứng bệnh Phytophthora trên sầu riêng

(Nguồn: sưu tầm)

Biện pháp quản lý bệnh:

a. Đối với những vườn chưa bị bệnh hoặc bị bệnh nhẹ:

- Biện pháp canh tác:

+ Chọn đất trồng có khả năng thoát nước tốt trong mùa mưa; tạo rãnh thoát nước, không để nước ứ đọng lâu ngày ở gốc cây sầu riêng.

+ Trồng cây có mật độ vừa phải, khoảng cách từ 8 – 10 m giúp vườn thông thoáng, có ánh nắng xuyên vào để giảm ẩm độ, giảm áp lực nguồn bệnh.

+ Bón phân cân đối, sử dụng phân chuồng hoai mục và chế phẩm sinh học có chứa vi sinh vật có ích như nấm đối kháng Trichoderma để bón cho cây. Không bón phân hóa học trực tiếp lên rễ cây vì dễ gây ngộ độc phân bón.

+ Thường xuyên thăm đồng, vệ sinh vườn và thu gom tàn dư cây bị bệnh đem tiêu hủy; cắt tỉa các cành nhánh gần mặt đất, vệ sinh làm cỏ vùng góc tạo thông thoáng.

+ Trước khi vào mùa mưa, rắc vội bột nhằm khử trùng bề mặt vườn, rãnh thoát nước với lượng 01 tấn/ha. Mùa khô cần tủ gốc giữ ẩm cho cây.

• Biện pháp sinh học: phòng bệnh và tăng sức đề kháng cho cây bằng chế phẩm sinh học chứa nấm đối kháng Trichoderma và xạ khuẩn Streptomyces,… Các chế phẩm sinh học nêu trên cần được bón kết hợp với các đợt bón phân cho cây.
• Biện pháp hóa học: áp dụng một hoặc kết hợp các biện pháp sau:

+ Quét gốc: hàng năm, tiến hành quét vôi nước hoặc dung dịch Bordeaux 1% quanh gốc vào đầu mùa mưa và cuối mùa mưa, độ cao 0,7 m – 01 m tính từ mặt đất để hạn chế nấm lây nhiễm từ đất lên cây.

Lưu ý: hiện nay, một số nhà vườn sử dụng thuốc BVTV có hoạt chất Mancozeb để quét hoặc tưới trên cành, quanh gốc cây vào các thời điểm đầu và cuối mùa mưa, mang lại hiệu quả phòng bệnh rất cao.

+ Tiêm truyền thuốc: tiêm truyền thuốc BVTV để phòng chống bệnh, phương pháp, nồng độ và liều lượng theo khuyến cáo của nhà sản xuất.

+ Bôi thuốc: đối với những cây có vết bệnh còn nhỏ, thâm đen và chảy gôm trên thân, cành thì dùng dao sắc bén cạo bỏ phần mô chết, bôi dung dịch thuốc có hoạt chất như: Metalaxyl, Mancozeb, Fosetyl-aluminium, thuốc gốc đồng, …lên mặt cắt và xung quanh. Nồng độ thuốc theo khuyến cáo của nhà sản xuất. tiến hành cạo và bôi thuốc trong thời gian khô ráo.

+ Phun thuốc: khi điều kiện thời tiết thuận lợi cho bệnh phát sinh gây hại nặng cần phòng trừ bằng các loại thuốc có chứa một hoặc hỗn hợp của các hoạt chất: Dimethomorph, Fosetyl-aluminium, Metalaxyl, Mancozeb, Propineb, thuốc gốc đồng … trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng do Bộ Nông nghiệp và PTNT ban hành hằng năm với liều lượng và cách sử dụng theo khuyến cáo trên bao bì của nhà sản xuất.

Lưu ý : trong những đợt mưa kéo dài, ẩm độ cao, có thể xử lý thuốc BVTV phòng bệnh lần 2 sau lần 1 từ 05 – 07 ngày.

b. Đối với những vườn chưa bị bệnh trung bình – nặng:

- Hạn chế tưới nước, bón phân hóa học, phân bón lá và các loại chất kích thích ra hoa, đậu quả.

- Xử lý các vết thâm đen trên thân chính hoặc cành lớn bằng cách cạo bỏ phần vỏ bên ngoài, sau đó quét thuốc có hoạt chất Metalaxyl lên phần đã cạo với liều lượng theo khuyến cáo của nhà sản xuất và lặp lại nhiều lần cho đến khi vết bệnh khô hẳn. Các đầu cành bị khô, chết ngọn xử lý bằng cách cưa bỏ, sau đó bôi vôi hoặc keo liền sẹo vào các vết cắt để năng chặn nấm bệnh tấn công và để bảo vệ mầm ngủ, giúp cây nhanh phục hồi.

- Sử dụng các loại thuốc hóa học có hoạt chất: Fosetyl-aluminium, Cymoxanil, Dimethomorph, Mancozeb, Metalaxyl, Propineb, thuốc gốc đồng, … để xử lý nguồn nấm bệnh trên lá với liều lượng và cách sử dụng theo khuyến cáo của nhà sản xuất./.

PHÒNG HÀNH CHÍNH, TỔNG HỢP, THANH TRA

CHI CỤC TRỒNG TRỌT VÀ BẢO VỆ THỰC VẬT TÂY NINH