Phòng trừ muỗi hành (sâu năn) trên cây lúa

Tính đến ngày 22/02/2024, tổng diện tích gieo trồng lúa vụ Đông Xuân 2023 – 2024 trên địa bàn tỉnh là 45.341 ha, trong đó giai đoạn mạ là 295 ha, đẻ nhánh 2.034 ha, làm đòng 10.144 ha, trổ - chắc xanh 24.409 ha, chín 7.656 ha.

Đặc điểm gây hại: muỗi hành chỉ gây hại từ giai đoạn mạ đến cuối đẻ nhánh (15 – 35 ngày sau sạ), trước khi có đòng. Sâu non muỗi hành (hay còn gọi là sâu năn) di chuyển lên phần giữa của bẹ và thân, rồi xâm nhập vào đỉnh sinh trưởng, tại đây sâu cắn phá, gây hại và thải ra chất độc có trong nước miếng làm gốc bẹ lúa phồng to, bên trong rỗng, sau đó đọt lúa phát triển bất thường thành ống như lá hành có màu trắng nhạt, rộng khoảng 1cm, dài 10 – 30cm, đầu ống hành được bịt kín do mô lá tạo thành.

          Cây lúa bị muỗi hành tấn công sẽ làm số nhánh bị giảm, nhánh bị hại không thể làm đòng. Ống hành xuất hiện khoảng một tuần sau khi muỗi xâm nhập. Tép lúa bị hại không cho bông (gié) nhưng lúa có thể mọc chồi mới để bù lại. Những bụi lúa bị hại có nhiều cọng lúa giống như cọng hành lẫn trong bụi lúa.

Những ngày trời nắng, từ 15 giờ nhộng chuyển xuống phía dưới. Khi nhộng sắp vũ hóa thì di chuyển lên ngọn chui phân nửa mình ra rồi lột vỏ nhộng để lại trên đầu ống hành.

Qua kiểm tra tình hình sâu bệnh phát sinh gây hại cây lúa, trên địa bàn tỉnh ghi nhận 61,3 ha lúa đang bị muỗi hành (sâu năn) gây hại, chủ yếu giai đoạn đẻ nhánh với tỷ lệ nhiễm từ 6 – 20% tại huyện Châu Thành và Bến Cầu.

Trạm Trồng trọt và Bảo vệ thực vật huyện Châu Thành đã thực hiện tổ chức tập huấn, hướng dẫn nông dân cách thức nhận diện, biện pháp phòng trừ nhằm bảo vệ diện tích còn lại trên ruộng.

Để phòng trừ và quản lý muỗi hành (sâu năn) hại lúa, bà con nông dân cần thực hiện các biện pháp sau:

- Đối với diện tích giai đoạn đẻ nhánh bị sâu năn gây hại: khi trên ruộng lúa xuất hiện tép lúa giống như cọng hành với tỷ lệ từ 5% trở lên, có thể sử dụng thuốc bảo vệ thực vật có hoạt chất: . Chlorantraniliprole, Permethrin, Alpha-cypermethrin, Cypermethrin, Triflumezopyrim để xử lý. Lưu ý, khi sử dụng thuốc BVTV cần tuân thủ theo nguyên tắc 04 đúng, với nồng độ và liều lượng theo khuyến cáo trên bao bì của nhà sản xuất.

- Trước khi sạ lúa cần thực hiện các biện pháp:

+ Tăng cường vệ sinh đồng ruộng, dọn sạch cỏ dại, lúa chét, lúa hoang mọc ở kệnh mương, ruộng. Đảm bảo thời gian giãn vụ, cày ải, phơi đất ngay sau thu hoạch lúa 2 - 3 tuần. Tuân thủ lịch thời vụ của cơ quan chuyên môn.

+ Làm đất kỹ và san phẳng mặt ruộng, không để nước ruộng quá sâu (nhiều hơn 5 cm), áp dụng tưới nước tiết kiệm “ướt-khô” xen kẽ. 

+ Áp dụng công nghệ sinh thái: trồng các loài hoa, cây màu phổ biến ở địa phương như hoa sao nhái, đậu xanh trên bờ ruộng trước khi xuống giống từ 2 - 4 tuần nhằm gia tăng khả năng quản lý sâu năn gây hại của thiên địch tự nhiên, đặc biệt là ong ký sinh nhộng. Hạn chế tối đa việc xử lý hạt giống bằng thuốc BVTV, thuốc trừ sâu ở giai đoạn đầu (0 - 40 ngày sau sạ) để bảo vệ thiên địch.

+ Hạn chế gieo trồng các giống lúa dễ nhiễm sâu năn (Đài Thơm 8, Jasmine 85,...). Lượng giống gieo sạ: 80 - 100kg/ha. Cần gieo sạ tập trung, bón phân cân đối, không bón thừa đạm và chất kích thích sinh trưởng ở giai đoạn mạ - đẻ nhánh. Tăng cường bón lân, kali ở giai đoạn 7 - 10 ngày sau sạ, đồng thời bổ sung thêm các loại phân có hàm lượng Canxi, Magie, Silic để tăng sức đề kháng cho cây lúa.

+ Cần kiểm tra đồng ruộng thường xuyên để phát hiện sâu năn sớm và có biện pháp xử lý kịp thời./.  

Chi cục Trồng trọt và BVTV