Cần hành động khẩn trương chống sâu đục thân mía 4 vạch

Lý do là cây mía có sinh khối lớn, cây cao, to, thời gian sinh trưởng kéo dài, lại thường được thâm canh, trồng dày, lưu gốc nhiều năm…

Do đó, ngoài việc ưu tiên đối với các biện pháp phòng trừ không hoặc ít gây ô nhiễm môi trường, không hoặc ít phá vỡ cân bằng sinh học trong tự nhiên, thì việc đề cao và ưu tiên áp dụng các biện pháp phòng ngừa là xu hướng tất yếu trong phòng trừ nhóm sâu đục thân mía hiện nay và trong thời gian tới.

Đó là các biện pháp như sử dụng giống ít nhiễm sâu như U-Thong 1, F156, K90-54…; biện pháp nhân nuôi và thả các loài ong kí sinh như ong mắt đỏ Trichogramma, ong kén trắng Cotesia flavipes, ong Tetrastichus sp., hay bọ đuôi kìm Euborellia sp; biện pháp trồng cây khỏe (bón phân cân đối, tưới tiêu nước hợp lý, làm cỏ kịp thời, chăm sóc, xới xáo tốt); biện pháp thăm đồng thường xuyên để phát hiện và tiêu diệt sâu sớm; biện phá dùng bẫy pheromon, bẫy đèn,…

Các biện pháp này phải được áp dụng sớm, đồng bộ, thường xuyên, liên tục từ trước khi trồng mía, cho đến khi thu hoạch và chăm sóc mía gốc sau thu hoạch. Ngoài ra, hiệu quả áp dụng của các biện pháp nêu trên thường chỉ đến và thể hiện rõ sau một thời gian dài áp dụng trên diện tích đủ rộng, nên đòi hỏi người trồng mía phải hết sức kiên trì thì mới thu được thành công.

Tuy nhiên, do tình hình gây hại của loài sây đục thân mía 4 vạch đầu nâu ở Tây Ninh đã đến mức báo động, sâu gần như đã phát sinh thành dịch, do đó chúng ta không thể áp dụng được các biện pháp có tính chất phòng ngừa là chính ở trên.

Thay vào đó cần phải áp dụng biện pháp hóa học hoặc các biện pháp đặc biệt khác phù hợp với đặc thù gây hại của loài sâu này, để dập tắt dịch và trên hết là ngăn ngừa đến mức tối đa việc để dịch lây lan ra toàn vùng mía trong tỉnh Tây Ninh nói riêng, các tỉnh xung quanh và toàn quốc nói chung, cũng như không để dịch quay lại gây hại trong những năm sau.

Để làm được điều đó, theo chúng tôi, cần phải tiến hành ngay các nội dung sau:

1/ Tỉnh Tây Ninh cần xem xét và tiến hành các thủ tục cần thiết để có thể tiến tới công bố dịch trên phạm vi toàn tỉnh, nhất là ở các vùng mía đất thấp, tiếp giáp với Campuchia. Trên cơ sở đó ban hành, áp dụng các chính sách hỗ trợ kịp thời cho người trồng mía tổ chức và tham gia dập dịch hoặc cô lập, cách ly dịch, không cho dịch phát tán rộng thêm.

Đồng thời phải thường xuyên cập nhật và thông tin kịp thời về tình hình, diễn biến của dịch hại sâu đục thân mía 4 vạch đầu nâu cho toàn thể người dân và các đơn vị có liên trong toàn tỉnh biết để có biện pháp ứng phó kịp thời.

2/ Sở NN-PTNT Tây Ninh và các nhà máy đường cần phối hợp tổ chức ngay các đoàn công tác, các nhóm điều tra xuống các vùng mía, đến từng lô ruộng để khảo sát, xác định phạm vi và mức độ gây hại của sâu, đồng thời tổ chức ngay các hội nghị, hội thảo chuyên đề, các lớp tập huấn khuyến nông… nhằm phổ biến nhanh các thông tin về loài sâu đục thân mía 4 vạch đầu nâu.

Đồng thời hướng dẫn cán bộ kỹ thuật, cán bộ nông vụ, kiểm soát viên của các nhà máy đường cũng như bà con nông dân áp dụng các biện pháp khẩn cấp nhằm ngăn chặn kịp thời dịch sâu lây lan, gây hại trên diện rộng, cũng như áp dụng các giải pháp phòng ngừa về mặt lâu dài, nhằm khống chế không cho loài sâu hại mía mới này bùng phát trở lại trong những năm sau.

3/ Sau khi điều tra, khảo sát, cần tiến hành phân loại từng lô ruộng mía thành 2 mức độ gây hại là: Mức độ hại nặng có tỷ lệ lóng bị hại ≥ 10% và sâu đã phát tán đều trên ruộng; mức độ hại nhẹ có tỷ lệ lóng bị hại < 10% và sâu đang ở dạng ổ dịch.

Đối với các lô ruộng bị hại nặng với tỷ lệ lóng bị hại ≥ 10% và sâu đã phát tán đều trên khắp lô ruộng (đang ở giai đoạn đỉnh cao dịch đến dịch chuẩn bị thoái trào), cần sử dụng các loại thuốc trừ sâu có chứa hoạt chất Deltamethrin, Cypermethrin hoặc Chlorantraniliprole để phun, với nồng độ thuốc thương phẩm cần pha trong nước là 0,1% nếu có dưới 50% số sâu bắt gặp khi điều tra trước khi phun đã bước vào giai đoạn sâu non tuổi cuối, đã hóa nhộng hoặc nhộng đã vũ hóa trưởng thành, còn nếu tỷ lệ đó cao hơn 50% thì nồng độ thuốc thương phẩm cần pha là 0,15% (theo khuyến cáo của Thái Lan).

Nên sử dụng máy phun thuốc trừ sâu áp lực cao để phun vào sáng sớm (5 - 6 giờ) hoặc chiều mát (16 - 18 giờ), phun tập trung vào từng ổ dịch sâu (biểu hiện bằng triệu chứng cây mía bị chết khô ngọn, cây có nhiều lỗ sâu đục).

Do mía đã lớn, sắp thu hoạch nên rất khó đưa xe máy đi vào trong từng lô ruộng mà nên đi vòng xung quanh từng lô để phun, tạo thành “1 vành đai mềm”, rộng từ 15 - 20 m xung quanh từng lô ruộng bị hại nặng, nhằm ngăn ngừa sâu lây lan sang các ruộng bênh cạnh.

Tuyệt đối không nên cho nhân công đeo bình phun thuốc lội vô trong ruộng để phun, vì như vậy rất dễ làm cho người đi phun bị ngộ độc thuốc, bởi cây mía ở giai đoàn này đã lớn, tầm phun thuốc hiệu quả cao khoảng ngang ngực người lớn, tán lá mía đã khép kín nên người đi phun chắc chắn sẽ hít thở phải rất nhiều thuốc khi phun, dẫn tới ngộ độc.

Ngoài ra, ở những vùng có điều kiện cho phép (mía đã đạt yêu cầu tối thiểu về độ đường chế biến, vận chuyển thuận lợi hoặc nhà máy chấp nhận thu mua), nên cho thu hoạch càng sớm càng tốt đối với các lô ruộng đã bị loài sâu đục thân mía 4 vạch mới này gây hại nặng, nhằm “vớt vát” đôi chút sản lượng mía trên đồng, hạn chế thua lỗ nặng, đồng thời loại bỏ được nhanh chóng nguồn sâu hại đang ẩn náu trong thân cây mía.

Trong phạm vi 10 ngày sau thu hoạch, đối với các lô ruộng không thể khoanh vùng để đốt lá (do sợ cháy lan sang ruộng bệnh cạnh), có thể sử dụng các loại thuốc trừ sâu nêu trên pha với nước ở nồng độ khoảng 0,1% để phun vào gốc mía trên toàn lô ruộng nhằm diệt trừ triệt để nguồn sâu ẩn náu trên ruộng lây lan sang vụ kế tiếp.

Đối với các lô ruộng bị hại nhẹ với tỷ lệ lóng bị hại < 10% và sâu đang ở giai đoạn ổ dịch, mỗi ổ dịch có 1 hoặc vài bụi mía liền kề có triệu chứng ngọn lá héo khô, trên cây mía bị hại có nhiều lỗ sâu đục, cần cho nhân công mang theo dao và bao đựng đi dọc theo từng hàng mía, đi khắp diện tích từng lô ruộng để tìm từng ổ dịch sâu (với triệu chứng hại như mô tả ở trên), rồi chặt các cây bị sâu gây hại cho vào bao, thu gom mang ra ngoài, sau đó đem tiêu hủy bằng cách ngâm trong mương, hố, bể nước vôi, bể nước nóng, bể nước thuốc trừ sâu hoặc đem chất đống và đốt bỏ.

Cần tiến hành việc này liên tục 3 - 4 lần trong 3 - 4 tuần liên tiếp trong thời gian cuối tháng 9, đầu tháng 10/2014. Việc này tuy khá tốn công, phải chấp nhận mất đi một lượng mía (do phải cắt bỏ), nhưng không gây ô nhiễm môi trường, an toàn cho người lao động, lại đảm bảo tiêu diệt được rất nhiều sâu, bởi 1 cây mía bị sâu đục thân 4 vạch đầu nâu gây hại thường chứa trung bình vài chục con sâu non, do đó nếu cắt bỏ và tiêu hủy được 1 cây mía bị sâu có thế cứu được hàng ngàn cây mía không bị sâu gây hại về sau.

4/ Đối với các vùng mía ở các tỉnh khác ngoài tỉnh Tây Ninh, đặc biệt là các vùng mía có điều kiện canh tác tương tự như vùng mía đất thấp Tây Ninh, cần thiết phải cho thực hiện ngay việc điều tra, khảo sát và nắm bắt ngay tình hình sâu bệnh hại mía nói chung, sâu đục thân mía 4 vạch đầu nâu nói riêng trên toàn diện tích trồng mía.

Nếu thấy loài sâu nguy hiểm này bắt đầu xuất hiện trên đồng ruộng, dù là với tỷ lệ rất thấp, cũng cần thông báo rộng rãi cho người trồng mía biết để kịp thời tổ chức phòng trừ theo cách làm tương tự như đối với các lô ruộng bị hại nhẹ với tỷ lệ lóng bị hại < 10% và sâu đang ở giai đoạn ổ dịch trên đây.

Thực tiễn phòng trừ sâu bệnh hại mía ở Tây Ninh đã chứng rõ hiệu quả của biện pháp này khi những lô ruộng mía được thăm nom thường xuyên, phát hiện và tiến hành tiêu hủy sâu, bệnh hại sớm thì đến thời điểm này đều rất ít bị sâu bệnh phá hại và chắc chắn cho năng suất, chất lượng cao hơn nhiều so với ruộng không phòng trừ.

TS CAO ANH ĐƯƠNG

(Viện Nghiên cứu Mía đường)