Triển khai Quy trình quản lý bệnh héo vàng lá chuối (héo rũ Panama)

Chuối là cây ăn trái có tiềm năng xuất khẩu, mang lại giá trị kinh tế cao, nhất là chuối già Nam Mỹ. Các đối tượng sâu bệnh hại trên chuối phổ biến là: sâu ăn lá, bọ trĩ, bệnh đốm lá,… Tuy nhiên, trong vài năm gần đây, trên cây chuối đã xuất hiện một đối tượng gây hại rất nguy hiểm là bệnh héo vàng lá chuối (còn gọi là bệnh héo rũ Panama). Đây là loại bệnh hại làm các lá bị héo vàng từ dưới lên trên, cây chuối bị chết dần, các cây bị bệnh tuy có cho các chồi mọc từ thân chính nhưng các chồi này cũng bị héo rụi, không thể để lưu gốc cho vụ sau hoặc sản xuất cây giống mới. Cây bị bệnh thường không cho thu hoạch hoặc cho thu hoạch nhưng phẩm chất quả rất kém. Bệnh lây lan và gây hại nghiêm trọng cho các vùng trồng chuối với tỷ lệ cây bị bệnh lên tới 80% nếu không được xử lý.

Nhằm giảm tổn thất, góp phần bảo vệ và phát triển sản xuất chuối an toàn, bền vững, Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật khuyến cáo quy trình quản lý bệnh héo vàng lá chuối với các nội dung chủ yếu như sau::

1. Tác nhân: do nấm Fusarium oxysporum f.sp. cubense chủng nhiệt đới 4 (gọi tắt là Foc.TR4).

2. Triệu chứng

Trên cây bị bệnh, các lá già bị héo khô quanh thân giả, chỉ còn một số lá đọt xanh và mọc thẳng, các lá đọt này có màu xanh hay hơi vàng hoặc bị méo mó, nhăn nheo, cuối cùng cũng bị héo úa.

Cây bệnh tuy bị chết nhưng thân không ngã đổ, các bẹ ngoài bị nứt dọc, các chồi con vẫn phát triển từ thân chính nhưng sau đó cũng bị héo rụi. Cắt ngang thân giả bị bệnh sẽ thấy các bó mạch bị đổi màu nâu vàng và cắt ngang thân thật (củ chuối) các mạch có màu đỏ nâu và bốc mùi hôi.

Bệnh héo vàng lá chuối xuất hiện và gây hại tập trung tại vùng chuối trồng từ 03 - 05 năm trở đi, các vùng trồng lâu năm thì tỷ lệ cây bị bệnh càng cao.

3. Biện pháp quản lý

3.1. Biện pháp phòng, chống bệnh

- Thường xuyên thăm vườn giúp chủ động phòng, chống bệnh;

- Sử dụng giống khỏe, sạch bệnh hoặc giống kháng bệnh: nên sử dụng giống chuối nuôi cấy mô sạch bệnh

- Biện pháp canh tác:

+ Đất trồng: chọn đất có độ pH trung tính – hơi kiềm để hạn chế vi sinh vật gây hại phát sinh; Bón vôi, phân chuồng đã ủ hoai mục cùng với chế phẩm nấm Trichoderma vào các hố trồng để phòng bệnh; Xử lý cây giống trước khi trồng: Cắt sạch rễ và đất ở gốc chuối con rồi nhúng gốc vào dung dịch Bordeaux hoặc thuốc gốc đồng trong 10 – 15 phút để diệt trừ mầm bệnh.

+ Bón phân: sử dụng phân chuồng đã hoai mục, bón đầy đủ, cân đối N-P-K trong bón lót và bón thúc, trong quá trình chăm sóc nên bổ sung vôi bột trong quá trình canh tác để cải thiện pH đất.

+ Quản lý nước: bố trí hệ thống thoát nước tốt khi trời mưa ngập úng và không nên để ẩm độ đất quá cao trong thời gian dài.

- Vệ sinh đồng ruộng: thường xuyên kiểm tra, loại bỏ các lá già, lá vàng nghi bị bệnh đem tiêu hủy (phơi khô rồi đốt).

- Luân canh cây trồng: cây mì, sắn, cây họ đậu.

- Biện pháp sinh học: tưới hoặc bón chế phẩm nấm Trichoderma cùng phân chuồng trước khi trồng hoặc tưới vào vùng rễ chuối để phòng, chống bệnh héo vàng lá chuối.

- Biện pháp hóa học: sử dụng thuốc BVTV trong Danh mục thuốc bảo vệ thực vật được phép sử dụng ở Việt Nam có hoạt chất Zineb, Propiconazole, Difenoconazole, Hexaconazole, … để phòng trừ nấm gây bệnh; Sử dụng thuốc BVTV có hoạt chất Carbosulfan để phòng trừ tuyến trùng gây hại rễ. Lưu ý, sử dụng thuốc với liều lượng, nồng độ theo khuyến cáo của nhà sản xuất ghi trên bao bì.

3.2. Biện pháp xử lý vườn chuối bị nhiễm bệnh

- Quản lý nguồn bệnh và tiêu hủy, khử trùng: hạn chế ra vào vườn chuối nhiễm bệnh; khử trùng giày dép, bánh xe, dụng cụ canh tác để ngăn ngừa lây lan nguồn bệnh ra ngoài; Tuyệt đối không vận chuyển, buôn bán, sử dụng chuối con ở vườn đã nhiễm bệnh; Kiểm tra phát hiện những cây bị bệnh nặng không có khả năng cho năng suất phải chặt bỏ, đào củ và thu gom toàn bộ đem tiêu hủy; Rắc vôi bột vào hố đào gốc đã đào để khử trùng đất hoặc đổ trấu vào hố rồi đốt.

- Biện pháp canh tác: luân canh với cây trồng khác nhằm cắt nguồn bệnh trong đất./.

Chi cục Trồng trọt và BVTV