Biện pháp phòng trừ một số sâu bệnh chính gây hại trên cây nhãn

BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ MỘT SỐ SÂU BỆNH CHÍNH GÂY HẠI TRÊN CÂY NHÃN​

1. Sâu đục gân lá (Acrocercops hierocosma.)

1.1 Đặc điểm gây hại

Sâu nở ra ăn phá bằng cách đục vào gân chính của lá, làm đứt nghẽn mạch nhựa của lá, lá không phát triển được hoặc bị méo mó. Triệu chứng lá bị cháy khô đầu trông rất giống lá bị bệnh. Khi các đợt lộc bị gây hại nặng ảnh hưởng đến sự phát triển bộ lá, làm giảm khả năng ra hoa hoặc quả bị rụng.

1.2. Biện pháp phòng trị

+ Tỉa cành để các đợt lộc ra tập trung dễ kiểm soát.

+ Thường xuyên vệ sinh vườn, tỉa bỏ những cành già không cho trái bên trong tán, cành vô hiệu, để vườn nhãn luôn được thông thoáng.

+ Ngoài ra loài ong ký sinh củng tiêu diệt được sâu đục gân lá nhãn.

+ Phun thuốc trong giai đoạn cây ra đọt non bằng các loại thuốc chứa hoạt chất như: Abamectin + Azadirachtin,... Sử dụng thuốc BVTV theo hướng dẫn ghi trên nhãn thuốc của nhà sản xuất.

2. Sâu đục quả (Conogethes punctiferalis và Acrocercops cramerella S.)

2.1 Đặc điểm gây hại

Sâu có thể gây hại từ khi trái còn nhỏ đến sắp thu hoạch, nặng nhất là khi trái bắt đầu có cùi. Trái non bị sâu đục thường bị biến dạng, khô và rụng, trái lớn nếu bị hại sẽ ảnh hưởng đến phẩm chất.

 2.2 Biện pháp phòng trị:

+ Vệ sinh vườn bằng cách thu gom những trái bị hư đem tiêu hủy. Cắt tỉa cành sau khi thu hoạch cho vườn thông thoáng;

+ Bao trái là biện pháp phòng ngừa rất hiệu quả;

+ Dùng đèn với ánh sáng đen (Black light) để bẫy thu bắt bướm trưởng thành.

+ Sử dụng thuốc BVTV có hoạt chất như: Spinetoram, Abamectin, … phun theo hướng dẫn ghi trên bao bì của nhà sản xuất.

3. Bọ xít (Tessaratoma papillosa)

 3.1 Đặc điểm gây hại

Bọ xít (Tessaratoma papillosa ) gây hại chủ yếu vào giai đoạn cây ra đọt non, trái non  làm  rụng hoa, rụng quả, chết các cành của phát hoa ảnh hưởng rất lớn đến năng suất và sinh trưởng của cây.

3.2 Biện pháp phòng trị:

+ Tỉa cành để các đợt hoa và đọt non ra tập trung;

+ Thu bắt giảm mật số bọ xít trưởng thành vào sáng sớm bằng cách dùng vợt hoặc rung cây (vì bọ xít có đặc điểm khi bị rung động thì giả chết và rơi xuống đất);

+ Trong tự nhiên có các loài thiên địch của Bọ xít như kiến vàng, ong ký sinh có thể tấn công trứng bọ xít; do vậy cần bảo vệ và tạo điều kiện cho các loài thiên địch ong ký sinh trứng bọ xít (Anastatus sp. và Ooencyrtus sp) phát triển.

+ Trong trường hợp mật độ bọ xít cao, có thể dùng thuốc BVTV có hoạt chất gốc Rotenone để phun theo liều lượng khuyến cáo ghi trên bao bì của nhà sản xuất.

4.  Bệnh chết nhánh nhãn (Ceratocystis sp.)

4.1 Triệu chứng

Đây là hiện tượng gây hại khá trầm trọng trên cây nhãn tiêu da bò trong thời gian gần đây.

Triệu chứng ban đầu xuất hiện trên một số cành chính lá bị héo, sau đó toàn bộ cây bị héo khô, rụng lá và làm chết cây. Trong một số trường hợp cây bị bệnh nặng thì cây bị héo một cách rất nhanh chóng, bất thình lình, vị trí bị héo thường gặp ở những cành cấp 1 hay thân chính.

Quan sát trên cành không thấy triệu chứng có vết bệnh gây hại tấn công. Tuy nhiên, khi cắt ngang mặt cắt của cành hoặc thân chính bị chết nhánh thì có những vết màu đen không có hình dạng nhất định và phân bố khắp trên bề mặt vết cắt.

Trong trường hợp nếu phần nhiễm bệnh chưa được cắt bỏ triệt để thì thời gian sau đó sẽ có sự xuất hiện của lớp nhựa ứa ra từ mặt vết cắt. Lớp nhựa này chính là bào tử nấm, có mùi hương hấp dẫn bọ cánh cứng đục vỏ cây. Bọ cánh cứng cũng chính là côn trùng môi giới (vector) truyền bệnh.

4.2 Biện pháp quản lý đối với bệnh chết nhánh nhãn.

+ Chăm sóc cây đầy đủ, cung cấp dinh dưỡng hợp lý cho vườn cây.

+ Sau khi thu hoạch, tiến hành cắt tỉa và tiêu hủy những cành sâu bệnh, cành vô hiệu bên trong tán, vệ sinh vườn sạch sẽ. Quét thuốc trừ nấm gốc đồng ngay vết cắt để tránh nhiễm bệnh ngay vết thương. Rải vôi xung quanh tán cây, 2 lần/năm (đầu mùa mưa và đầu mùa nắng).

+ Không được chiếc cành nhân giống trên những cây bị nhiễm bệnh vì có khả năng lây nhiễm qua cách nhân giống bằng phương pháp vô tính.

+ Bón phân hữu cơ đã ủ hoai kết hợp với nấm đối kháng Trichoderma, phủ mặt liếp, tưới ẩm đầy đủ để cải thiện hệ vi sinh vật trong đất, không sử dụng phân chuồng chưa hoai để bón cho cây.

+ Đối với việc khoanh vỏ xử lý ra hoa, sau khi khoanh nên xử lý thuốc quanh vét khoanh để hạn chế sự tấn công của bệnh. Phun ngừa thuốc trừ nấm bệnh có hoạt chất như Mancozeb, gốc đồng,… Liều lượng và cách sử dụng theo hướng dẫn của nhà sản xuất ghi trên bao bì.

5. Bệnh chổi rồng

Bệnh được lan truyền qua trung gian truyền bệnh là nhện lông nhung (Eryophyes dimocarpi).

Nhện rất nhỏ không nhìn thấy bằng mắt thường, là vòng đời chỉ khoảng 8-15 ngày, trong 1 năm có thể hoàn thành 13-15 thế hệ (lứa), chúng phát triển và gây hại mạnh nhất trong những tháng mùa khô, tấn công gây hại và truyền bệnh cho các chồi non và nụ hoa (khi chúng mới nhú), khi cây không có lá non, chúng chích hút trên lá già nhưng không lộ triệu chứng, nhưng chúng lưu tồn và sẽ tấn công trên các đọt non mới hình thành và gây hại.

5.1 Triệu chứng

Bệnh chổi rồng gây hại chủ yếu trên đọt non, nụ hoa. Triệu chứng bệnh dễ nhận dạng, khi ra đọt non phát triển dài khoảng 2-3cm, lá bị co lại và mọc thành từng chùm nhìn như bó chổi. Trên chùm hoa, bệnh gây hại làm chùm hoa co cụm, không đậu quả hoặc đậu rất ít quả.

Nhện gây hại và truyền bệnh sớm trên chồi non và nụ hoa. Khi không có đọt non, nhện chích hút trên lá già nhưng không biểu hiện rõ triệu chứng.

5.2 Biện pháp quản lý

 Trồng giống kháng bệnh: Thường vùng áp lực bệnh cao nên chuyển sang trồng giống Edor, giống Xuồng cơm vàng, chống chịu tốt với bệnh. Có thể áp dụng biện pháp ghép giống nhãn bằng giống Xuồng cơm vàng hoặc một số giống nhãn khác có thể thay thế giống Tiêu da bò bị nhiễm nặng.

- Không nhân giống nhãn từ những cây trong vườn, khu vực bị nhiễm bệnh.

- Tránh vận chuyển cây giống, lá và quả từ những khu vực bị nhiễm bệnh sang khu vực chưa nhiễm bệnh.

- Cây giống phải đảm bảo không nhiễm bệnh và nhện lông nhung.

- Chăm sóc, bón phân hữu cơ, vô cơ cân đối, có thể bón thêm các phân bón vi lượng qua gốc hay qua lá để cây sinh trưởng, phát triển khỏe mạnh, tăng sức chống chịu bệnh, cây ra đọt, ra hoa tập trung.

- Tưới nước đầy đủ theo nhu cầu nước của cây, chú ý giai đoạn cây ra lộc (cơi đọt), ra hoa - quả non. Trước khi cây ra hoa dùng vòi tưới áp lực cao phun lên tán cây có thể rửa trôi nhằm giảm mật số nhện lông nhung, đồng thời tạo ẩm độ giúp cây ra hoa tập trung hơn.

- Để quản lý đọt non, có thể sử dụng một số loại thuốc bảo vệ thực vật trừ nhện thuộc nhóm: Sulfur, Emamectin benzoate, Diafenthiuron, Propargite, Emamectin benzoate, Petroleum Spray oil,… theo hướng dẫn ghi trên bao bì của nhà sản xuất.

Lưu ý: Sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc 4 đúng, luân phiên các loại thuốc bảo vệ thực vật có hoạt chất khác nhau để hạn chế nhện lông nhung bị kháng thuốc. Sử dụng thuốc có trong danh mục thuốc BVTV được phép sử dụng phòng trừ nhện lông nhung hại nhãn ở Việt Nam./.

Chi cục Trồng trọt và BVTV (TTTBVTVHT)