Hiệu quả từ cây rau Bợ

                                                                            Lê Phúc An - Trạm KN Tân Biên.

Rau bợ là rau dại mọc khắp nơi trên đất nước ta, tập trung nhiều ở ao, trên đồng ruộng, mương, hồ và đầm lầy. Rau bợ tuy là rau dại nhưng giá trị dinh dưỡng cao và là một dược liệu quý. Rau bợ là cây thảo thuộc loại cỏ bán thủy sinh, rất giống loài chua me đất. Thân mỏng mảnh, xốp, bò trên mặt đất trong nước. Thân chia thành nhiều đốt, mỗi đốt mang rễ và 2 lá có cuống dài. Rễ chùm, mọc ở gốc và gốc lá, rễ non trắng, mảnh mai khi già có màu vàng nâu. Lá có 4 thùy chéo chữ thập, rau bợ là thực vật thuộc ngành dương xỉ nên không có hoa, lá sinh sản vươn cao giống như hoa mang quả bào tử, mọc 2-3 cái ở gốc các cuống lá, các bào tử quả này có lông dày. Mùa sinh sản tháng 5-6. Theo các tài liệu nghiên cứu cây rau bợ có chứa rất nhiều thành phần hóa học cụ thể trong 100g rau bợ có 4,6% protid, 1,6% glucid, 0,72% caroten, vitamin C và cyclolaudenol, rau bợ có vai trò rất lớn trong phòng và trị bệnh đồng thời là nguồn nguyên liệu để chế biến nhiều món ăn ngon, như rau bợ nấu với cá rô đồng.

Công dụng của rau bợ tuy là rau dại nhưng giá trị dinh dưỡng cao và là một dược liệu quý. Một số dân địa phương ở khắp nơi trên Việt Nam thu hái rau bợ quanh năm để làm rau sống, nấu canh ăn hằng ngày hoặc phơi khô dùng như trà thuốc có tác dụng giải nhiệt cơ thể, trị ngứa, rôm sảy mùa hè.

Rau bợ được dùng như một loại rau thứ nhất dùng làm rau sống: Thân, lá rau bợ dùng để ăn sống trực tiếp hoặc bóp gỏi và thường dùng chung với các loại rau rừng khác. Thứ hai dùng làm rau luộc: Rau bợ có thể dùng để luộc riêng hoặc chung với các loại rau rừng khác. Thứ ba dùng để xào: Rau bợ non có thể dùng để xào với thịt, tôm cua. Thứ tư dùng để nấu canh rau bợ có thể dùng để nấu canh rau với thịt, cá, tôm, cua, trứng…

Rau bợ được dùng như bài thuốc theo Đông y rau bợ có vị ngọt, hơi đắng, tính hàn vào kinh tâm, tỳ; có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu sưng, giải độc…Người dân Việt Nam có nơi hái về làm món ăn sống, có khi hái về sao vàng hoặc phơi khô, sắc đặc uống làm thuốc mát thông tiểu tiện, chữa bạch đới, khí hư, mất ngủ. Có nơi còn giã cây tươi, ép lấy nước uống chữa rắn độc, bã đắp lên những chỗ sưng đau, sưng vú, tắc tia sữa.

Có thể xem cây rau bợ như một loại rau, dược liệu và cũng được xem là một loại cỏ dại làm ảnh hưởng đến cây trồng nên trong sản xuất nông nghiệp có thuốc trừ cỏ trong đó có cây cỏ bợ. Với nền sản xuất nông nghiệp ngày càng tiên tiến thì việc tận dụng hết quỹ đất để canh tác, do vậy không còn đất trống đất hoang để cỏ dại và trong đó có cây rau bợ sinh sôi và phát triển nên việc tìm kiếm rau bợ ngày càng khó mà nhu cầu ngày càng nhiều do đó đã có một số bà con nông dân mạnh dạn dùng đất sản xuất của mình để trồng cây rau bợ. Trong đó điển hình là chị Hoa Thị Dứt từ mảnh ruộng gần 1.000m2 trước kia trồng lúa thu nhập không cao do diện tích đất nhỏ manh mún, rồi bắt đầu chị chuyển sang trồng rau muống, thu nhập có tăng lên nhưng cũng không được bao nhiêu vì rau muống có giá không ổn định có lúc giá xuống rất thấp do nhiều bà con trồng nên cung vượt quá cầu. Tình cờ chị thấy mấy cô trong xóm đi hái rau bợ dại về ăn và đem ra chợ bán thấy nhu cầu ngày càng nhiều mà rau tự nhiên ngày càng ít nên giá ngày càng tăng nên chị quyết định trồng thử.

Qua trao đổi chị chia sẻ, bước đầu chị Dứt đi tìm rau bợ ngoài tự nhiên về làm giống và trồng lan hết mảnh ruộng và rau phát triển rất tốt do được chăm sóc nhưng có một điều là việc thu hoạch rất cực và tốn công vì do trồng lan nên rau bợ bò dây này xỏ dây kia rất chằng chịt, thu hoạch được một đợt chị nhổ lên và trồng lại thành từng cụm điều hết trên ruộng, khi cây phát triển các ngọn bung điều xung quanh lúc thu hoạch chỉ dùng dao cắt một lần nên rất nhanh và không phải tốn công nhiều.

Định kỳ thu hoạch 1lần/tuần với 1.000m2 đất mỗi lần thu về được 100 bó rau bợ mỗi bó chị bán được 10.000 đồng như vậy mỗi tháng chị có được một khoảng thu nhập tương đối cao chỉ với mảnh đất nhỏ sản xuất các cây trồng khác không hiệu quả. Qua cách nghĩ cách làm thì việc chọn lựa cây trồng để sản xuất đáp ứng được nhu cầu thị trường sẽ mang lại hiệu quả kinh tế cao trên mảnh ruộng của mình như việc làm của chị Dứt về cây rau bợ.