Nhận dạng bệnh khảm lá trên cây khoai mì và môi giới truyền bệnh

Tây Ninh là tỉnh đầu tiên trong nước ghi nhận sự xuất hiện của bệnh khảm lá cây khoai mì do virus có tên khoa học là Sri Lanka Cassava Mosaic Virus gây ra và môi giới truyền bệnh là bọ phấn trắng (Bemesia tabaci). Đây là bệnh hại mới xuất hiện ở Việt Nam, có tốc độ lây lan nhanh ở các vùng trồng mì của tỉnh.

Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật thông tin về đặc điểm nhận diện bệnh khảm lá cây khoai mì và môi giới truyền bệnh như sau:

1. Bệnh khảm lá  

   - Tác nhân do virus có tên khoa học là Sri Lanka Cassava Mosaic Virus gây ra, viết tắt là SLCMV.

- Triệu chứng: Trên lá có những vết vàng loang lổ xen lẫn phần xanh. Khi cây bị bệnh nặng lá ở đỉnh sinh trưởng xoăn lại; lá biến dạng nhăn nheo, hơi cuốn lại và nhỏ đi.

- Triệu chứng đặc trưng dễ nhận biết là khảm vàng loang lổ trên lá     

- Mức độ hại nhẹ: lá không bị biến dạng hoặc biến dạng nhẹ                                                                     

- Mức độ hại nặng:  lá ở đỉnh sinh trưởng xoăn lại lá biến dạng, cong queo     

 Cây bệnh khảm lá, sau khi ngắt ngọn chồi mới phát triển và tiếp tục có triệu chứng bệnh.   

 - Cây nhiễm bệnh sớm, ít củ và củ phát triển kém và hầu như không cho năng suất.           

2. Bọ phấn trắng (Bemisia tabaci )

  - Bọ phấn trắng có vòng đời khoảng 25-30 ngày. Vòng đời có 4 pha. Trứng: 5-6 ngày, ấu trùng có 3 tuổi: 7-10 ngày, nhộng (giả): 3-6 ngày, trưởng thành: 5-10 ngày.

   - Ấu trùng có 3 tuổi, màu vàng nhạt và sống ở mặt dưới của lá. Ấu trùng tuổi 1 có thể di chuyển một khoảng cách ngắn, ấu trùng các tuổi khác hầu như không di chuyển.

- Con trưởng thành có kích thước nhỏ, chiều dài 0,75 – 1,4mm, sải cánh dài 1,1 – 2mm. Hai đôi cánh trước và sau dài bằng nhau. Toàn thân và cánh được phủ bởi một lớp phấn màu trắng. Trưởng thành rất linh hoạt, thường hoạt động vào sáng sớm hoặc chiều mát; có khả năng bay và di chuyển xa nhờ gió.

Ảnh bọ phấn trắng trưởng thành trên lá khoai mì

- Ấu trùng và thành trùng đều chích hút nhựa cây chúng tiết nước bọt làm lan truyền bệnh virus gây bệnh khảm lá.

3. Cơ chế lan truyền bệnh

- Qua bọ phấn trắng (Bemesia tabaci): khi bọ phấn chích hút cây bị bệnh rồi chuyển sang chích hút trên cây khỏe.

- Qua vết thương cơ giới: virus SLCMV lây lan từ cây nhiễm bệnh sang cây khỏe thông qua những vết trầy xước trong quá trình chăm sóc (làm cỏ).  

- Qua hom giống: virus SLCMV tồn tại trong thân, lá, nên khi lấy thân khoai mì làm giống cho vụ sau thì virus sẽ tiếp tục nhân lên trong hom giống và làm xoăn lá ngay khi cây vừa mọc mầm.

Do vậy

- Không sử dụng cây mì trên ruộng bị nhiễm bệnh để làm giống.

- Nghiêm cấm vận chuyển các bộ phận cây khoai mì (thân, lá) từ vùng nhiễm bệnh đi nơi khác.

- Bệnh khảm lá trên cây khoai mì hiện nay không có thuốc BVTV để trị.

- Khi phát hiện cây khoai mì bị bệnh khảm nên nhổ đốt và tiêu hủy.

                                                                                                                            CHI CỤC TRỒNG TRỌT VÀ BẢO VỆ THỰC VẬT